معرفی و تاریخچه سیزده به در

سیزده به در، روز پایانی تعطیلات نوروزی و جشنی دیرینه در فرهنگ ایرانی، فرصتی برای پیوند دوباره با طبیعت و تجدید میثاق با سرسبزی و شادابی است. این جشن، که در سیزدهمین روز از ماه فروردین برگزار می شود، قرن هاست که ایرانیان را به دامان دشت و دمن می کشاند تا آخرین لحظات بهار نورسیده را در دل طبیعت جشن بگیرند و برای سالی پر از برکت و سرزندگی دعا کنند. بسیاری از افراد با باورهایی نادرست، سیزده به در را روزی برای به در کردن نحسی می دانند، اما ریشه های واقعی این جشن حکایت از داستانی عمیق تر و پربارتر دارد.

این مقاله به کاوش در اعماق تاریخ و فرهنگ ایران می پردازد تا حقیقت پشت سیزده به در را آشکار سازد. در ادامه، نه تنها به معرفی این روز و ریشه های باستانی آن می پردازیم، بلکه فلسفه نام گذاری، آیین های کهن و مراسم امروزی آن را نیز به دقت بررسی می کنیم. هدف ما ارائه درکی جامع و مستند از سیزده به در است تا شما با آگاهی کامل، این میراث ارزشمند فرهنگی را پاس بدارید و از زیبایی های روز طبیعت لذت ببرید.

سیزده به در چیست؟ تعریفی از روز طبیعت امروز

سیزده به در، که در تقویم رسمی ایران با عنوان «روز طبیعت» نیز شناخته می شود، روز سیزدهم فروردین ماه است. این روز، پایان بخش جشن های دو هفته ای نوروز به شمار می رود و به همین دلیل اهمیت ویژه ای در میان ایرانیان دارد. در این روز، خانواده ها و دوستان دور هم جمع شده و با ترک خانه های خود، راهی فضاهای سبز، پارک ها، باغ ها، دشت ها و کنار رودخانه ها می شوند. هدف اصلی این گردهمایی، لذت بردن از طبیعت تازه نفس بهاری و برگزاری یک پیک نیک گروهی و شاد است. هر سال با فرا رسیدن این روز، شور و هیجان خاصی در سراسر کشور برپا می شود؛ جاده ها مملو از خودروها و طبیعت میزبان خیل عظیمی از مردمانی است که با زیرانداز و بساط آشپزی و انواع خوراکی ها، به استقبال آخرین روز تعطیلات نوروزی می روند.

برگزاری سیزده به در در عصر حاضر، نمایشی از پیوند ناگسستنی ایرانیان با طبیعت و فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی است. در این روز، بازی های دسته جمعی، موسیقی، رقص و خنده بخش جدایی ناپذیری از جشن به شمار می رود. کودکان و بزرگسالان فارغ از دغدغه های روزمره، به شادی و تفریح می پردازند و از هوای دلنشین بهاری بهره می برند. این جشن نه تنها یک تعطیلی رسمی است، بلکه یک سنت دیرینه و عمیق است که هر ساله در دل و جان مردم ایران جای می گیرد و یادآور اهمیت احترام به طبیعت و پاسداشت آن است. از نظر فرهنگی، سیزده به در فرصتی بی نظیر برای انتقال ارزش ها و سنت های باستانی به نسل های جدید است و به حفظ هویت فرهنگی ایرانی کمک می کند.

ریشه های کهن سیزده به در: کاوشی در دل تاریخ

برای درک عمیق سیزده به در، لازم است به ریشه های تاریخی آن بازگردیم. هرچند بسیاری از جشن های باستانی ایران مستندات مکتوب غنی دارند، اما سیزده به در در این زمینه کمی متفاوت است و مبدأ دقیق آن در متون کهن به صراحت ذکر نشده است. این ابهام، خود دلیلی برای جذابیت بیشتر و پژوهش های گسترده تر در مورد این جشن شده است.

ابهام در مستندات مکتوب و نظریه های باستانی

یکی از بزرگ ترین چالش ها در بررسی تاریخچه سیزده به در، کمبود منابع مکتوب مستقیم و صریح از دوران باستان است که به طور مشخص به برگزاری این جشن اشاره کرده باشند. این موضوع باعث شده تا پژوهشگران با استناد به اشارات غیرمستقیم، گاهشماری های باستانی و مقایسه با جشن های مشابه در تمدن های همسایه، به بازسازی تاریخچه آن بپردازند. یکی از نظریه های رایج، ارتباط سیزده به در با «تیر روز» است؛ سیزدهمین روز هر ماه در گاهشماری باستانی ایران، به نام «تیر روز» شناخته می شد که متعلق به ایزد «تیشتر»، ایزد باران و برکت در اساطیر ایرانی، بود. باور بر این است که ایرانیان باستان برای گرامیداشت این ایزد و طلب باران و فراوانی، در این روز به دشت و صحرا می رفتند. این پیوند با ایزد باران، نشان دهنده اهمیت حیاتی آب و سرسبزی در زندگی کشاورزی مردمان فلات ایران بوده است.

پیوند با جشن های باستانی دیگر تمدن ها

برای یافتن ریشه های دورتر سیزده به در، برخی پژوهشگران به مقایسه این جشن با آیین های مشابه در تمدن های کهن میان رودان (بین النهرین) پرداخته اند. در سومر و بابل، جشن های سال نو با نام های «زگموگ» و «آکیتو» برگزار می شد که دوازده روز به طول می انجامید. جالب اینجاست که در روز سیزدهم این جشن ها، مراسمی مشابه در دل طبیعت و بیرون از شهرها برگزار می شد. این شباهت ها، حاکی از یک سنت باستانی بسیار کهن است که قدمتی حدود چهار هزار ساله برای سیزده به در متصور می شود. این مراسم در آن تمدن ها نیز با هدف طلب برکت، باران و تجدید حیات طبیعت برگزار می شده و نشان دهنده اهمیت چرخه کشاورزی و حاصلخیزی در فرهنگ های باستانی است.

روایت های اساطیری: از جمشید تا ساسانیان

در کنار شواهد گاهشماری و مقایسه ای، برخی روایت های اساطیری نیز به دیرینگی جشن سیزده به در اشاره دارند. یکی از این روایت ها به جمشید شاه، پادشاه اساطیری ایران، بازمی گردد. گفته می شود که جمشید، پس از دوازده روز جشن و شادمانی نوروزی، در روز سیزدهم فروردین به صحرا می رفت و خیمه و خرگاه برپا می کرد و با این کار، رسمی را بنیان نهاد که به تدریج به سنت سیزده به در در میان ایرانیان تبدیل شد. این روایت، هرچند جنبه اساطیری دارد، اما نشان دهنده اهمیت و قدمت این آیین در ناخودآگاه جمعی ایرانیان است.

در دوران ساسانیان نیز فرضیاتی درباره برگزاری جشن های طبیعت وجود دارد. برخی منابع غیرمستقیم اشاره می کنند که جشن های مرتبط با طبیعت در این دوره، پنج روز به طول می انجامیده و از سیزدهم فروردین آغاز شده و تا هجدهم فروردین ادامه داشته است. این جشن ها، که احتمالا با هدف طلب باران و افزایش محصولات کشاورزی برگزار می شده، شواهدی بر اهمیت روز سیزدهم فروردین در فرهنگ ایرانی پیش از اسلام است. این روایات، اگرچه قطعی نیستند، اما می توانند نشان دهنده تداوم یک سنت دیرینه باشند.

اولین اشاره های مکتوب و سیر تحول

با وجود ابهامات تاریخی، اولین مستندات مکتوب و دقیق درباره برگزاری جشن سیزده به در به دوران قاجار بازمی گردد. در این دوره، سیاحان و تاریخ نگارانی چون «عبدالله مستوفی» در کتاب «شرح زندگانی من» و «ادوارد یاکوب پولاک» در سفرنامه های خود، به تفصیل به چگونگی برگزاری مراسم سیزده به در در میان مردم اشاره کرده اند. پولاک می نویسد: «سرانجام روز سیزدهم، یعنی آخرین روز عید فرامی رسد. مطابق با یک رسم کهن، گویا تمام خانه ها در چنین روزی معروض خطر ویرانی هستند. به همین دلیل همه از دروازهٔ شهر خارج می شوند و به باغ ها روی می آورند.»

این توصیفات، به وضوح نشان می دهد که در دوران قاجار، سیزده به در به صورت یک جشن فراگیر و مردمی برگزار می شده است. اما مهم است که بدانیم این مستندات، آغاز جشن سیزده به در را نشان نمی دهند، بلکه سیر تحولات و شکل گیری آن را در طول زمان بازگو می کنند. تنوع و گوناگونی شیوه های برگزاری یک آیین در میان مردمان مختلف، خود گواهی بر دیرینگی و ریشه دار بودن آن در فرهنگ یک ملت است.

فلسفه نام سیزده به در: روشنگری یک باور رایج

یکی از رایج ترین باورها درباره سیزده به در، این است که ایرانیان برای «به در کردن نحسی عدد سیزده» در این روز به طبیعت می روند. این باور آن قدر فراگیر شده که کمتر کسی به ریشه های واقعی و معنای عمیق تر این نام توجه می کند. اما با کمی دقت در تاریخ و فرهنگ ایرانی، درمی یابیم که این برداشت از سیزده به در، نه تنها نادرست است، بلکه با اصالت فرهنگ باستانی ما همخوانی ندارد.

به در کردن نحسی سیزده؛ باوری نادرست و ریشه های آن

برخلاف تصور عامه، در فرهنگ اصیل ایرانی و گاهشماری باستانی، هیچ یک از روزهای سال و هیچ عددی «نحس» یا «بدیمن» شمرده نمی شده است. هر روز ماه، نامی خاص و مبارک داشته و مرتبط با یکی از ایزدان یا مظاهر طبیعت بوده است. عدد سیزده نیز از این قاعده مستثنی نیست. باور به نحسی عدد سیزده، پدیده ای است که عمدتاً ریشه در فرهنگ های اروپایی و عربی دارد و پس از ورود اسلام به ایران و به ویژه در دوران صفویه، به تدریج وارد فرهنگ ایرانی شده و در گذر زمان، جای خود را باز کرده است.

تنها ارتباطی که می توان میان عدد سیزده و نوعی «بدقلقی» در فرهنگ ایرانی یافت، نه نحسی، بلکه به ویژگی های ریاضی این عدد بازمی گردد. در ریاضیات باستان ایرانی، عدد سیزده به دلیل خاصیت بخش ناپذیری اش، «بدقلق» تلقی می شده، اما این به معنای نحسی یا شوم بودن آن نبوده است. این تفکر، بیشتر نشان دهنده دانش عمیق ایرانیان باستان در ریاضیات و به کارگیری آن در زندگی روزمره بوده است، نه یک خرافه.

معنای واقعی سیزده به در: خروج به سوی طبیعت

برای درک معنای واقعی «سیزده به در»، باید به ریشه های لغوی آن بازگردیم. کلمه «در» در اینجا به معنای «دره» یا «دشت» و «صحرا» است، نه «خارج کردن» یا «بیرون راندن». علامه دهخدا، لغت «در و دشت» را مخفف «دره و دشت» می داند. همچنین، «به» در این ترکیب به معنای «سوی» یا «طرف» است. پس، ترکیب «سیزده به در» به معنای «سیزدهم به سوی دشت و صحرا شدن» است. این نام، به طور شفاف به معنای خروج از خانه و رفتن به دامان طبیعت و سپری کردن روز در فضای باز است، نه دور کردن شومی.

این تفسیر با فلسفه کهن ایرانی که طبیعت را مقدس و سرچشمه زندگی می داند، کاملاً همخوانی دارد. ایرانیان باستان همواره برای طبیعت احترام قائل بودند و جشن های متعددی را در پیوند با آن برگزار می کردند. سیزده به در، یکی از این جشن هاست که پیوند عمیق انسان و طبیعت را نشان می دهد و به نوعی ادای احترام به زمین و تمامی موجودات زنده است.

جایگاه عدد سیزده در فرهنگ ایرانی باستان

علاوه بر معنای لغوی، جایگاه عدد سیزده در فرهنگ ایرانی باستان نیز نشان می دهد که این عدد نه تنها نحس نبوده، بلکه مبارک و خجسته به شمار می رفته است. همان طور که پیشتر اشاره شد، روز سیزدهم هر ماه در گاهشماری زرتشتی، «تیر روز» نام داشت و به ایزد تیشتر، خدای باران و برکت، اختصاص داشت. ایرانیان در این روز، جشن هایی را برای طلب باران و شکرگزاری از طبیعت برگزار می کردند.

فلسفه دیگری که به عدد سیزده در فرهنگ ایرانی اهمیت می دهد، به باورهای اساطیری درباره عمر جهان بازمی گردد. بر اساس این باورها، عمر دنیای مادی دوازده هزار سال بود و پس از آن، وارد هزاره سیزدهم می شد که زمان رهایی، بازگشت به اصل و پایان رنج ها بود. در این روز، روح انسان ها به جایگاه والای خود می رسید و از بدی ها و شرور رها می شدند. بنابراین، سیزدهم نمادی از رهایی و رستگاری بوده و مردم برای گرامیداشت این رهایی و آغاز یک دوره جدید، به شادی و پایکوبی در طبیعت می پرداختند. این دیدگاه، «سیزده به در» را به جشنی از امید، رهایی و ارتباط عمیق با چرخه حیات تبدیل می کند.

آیین ها و مراسم سیزده به در: از اسطوره تا سنت

سیزده به در، همانند سایر جشن های باستانی ایران، با آیین ها و مراسمی خاص گره خورده است که هر یک ریشه در باورها، اساطیر و حکمت گذشتگان دارد. این آداب و رسوم، نه تنها به این جشن هویت می بخشند، بلکه نمایانگر شیوه زندگی و جهان بینی ایرانیان در طول قرون بوده اند. از گره زدن سبزه تا آب پاشی و خوردن غذاهای دسته جمعی، هر یک داستانی برای گفتن دارند.

گره زدن سبزه: پیوند با طبیعت و طلب آرزو

یکی از نمادین ترین و محبوب ترین آیین های سیزده به در، «گره زدن سبزه» است که به ویژه در میان جوانان رایج است. این رسم، که ریشه های عمیقی در اساطیر ایرانی دارد، معانی متعددی را در خود جای داده است:

روایت کیومرث، مشیه و مشیانه

بر اساس افسانه های آفرینش در ایران باستان و متون اوستا، «کیومرث» اولین پادشاه و اولین انسان بر روی زمین بود. او دو فرزند دوقلو به نام های «مشیه» و «مشیانه» داشت. روایت است که این دو در روز سیزدهم فروردین برای اولین بار در جهان با یکدیگر ازدواج کردند. از آنجا که در آن دوران رسم عقد و نکاح شناخته شده نبود، مشیه و مشیانه با گره زدن دو شاخه از گیاه «مورد»، پیمان زناشویی خود را بستند. ایرانیان باستان که از این راز آگاه بودند، این مراسم را، به ویژه دختران و پسران دم بخت، در سیزده به در انجام می دادند و امروز نیز این سنت برای طلب گشایش بخت و رسیدن به آرزوهای ازدواج ادامه دارد.

نبرد ایزد تیشتر با دیو خشکسالی

روایت دیگری که ریشه در آیین های نژاد آریایی دارد، به نبرد «ایزد تیشتر» (ایزد باران) با «دیو خشکسالی» در روز سیزدهم فروردین اشاره می کند. گفته می شود که این نبرد در آسمان ها در می گرفته و زنان و دختران بر روی زمین، برای یاری رساندن به ایزد باران و پیروزی او بر دیو خشکسالی، سبزه گره می زدند. پس از پیروزی تیشتر، باران می بارید و زمین سبز و خرم می شد. به همین دلیل، گره زدن سبزه نمادی برای جذب نیروهای مثبت، گشایش در کارها و برآورده شدن آرزوها تلقی می شود.

معانی امروزین گره زدن سبزه

در دوران معاصر نیز، گره زدن سبزه همچنان با آرزوهای مختلفی همراه است. از گشایش بخت و یافتن همسر مناسب گرفته تا برآورده شدن حاجات، رفع گرفتاری ها و پیوند زندگی با شادابی و سرسبزی طبیعت. این رسم، نه تنها بیانگر امید به آینده ای روشن است، بلکه نمادی از ارتباط عمیق انسان با چرخه های طبیعت و خواسته برای رشد و بالندگی است.

آب پاشی و آب بازی: نماد برکت و شادابی

آب، همواره در فرهنگ ایرانی جایگاهی مقدس داشته و نماد زندگی، پاکی و برکت است. در سیزده به در، آیین آب پاشی و آب بازی ریشه در باورهای کهن برای طلب باران و برکت دارد. مردم در کنار چشمه ها، رودخانه ها و آب های روان، به روی یکدیگر آب می پاشیدند که نمادی از آرزوی سالی پر باران و پر برکت بود. این عمل، علاوه بر جنبه آیینی، باعث شادی و نشاط جمعی نیز می شد.

در ایران باستان، آب نمادی از ایزد «آناهیتا» بود و آب پاشی در سیزده به در، راهی برای نیایش و تقدیس این ایزدبانو و طلب فراوانی از او به شمار می رفت.

امروزه نیز این سنت در برخی مناطق و به ویژه در میان کودکان و جوانان رواج دارد، اما با توجه به چالش های کم آبی، لازم است که این آیین با مسئولیت پذیری بیشتری انجام شود و از هدر دادن آب های آشامیدنی پرهیز شود. استفاده از آب های جاری طبیعی یا بازیافتی، می تواند راهی برای حفظ این سنت زیبا به شکلی پایدار باشد.

رها کردن سبزه در آب روان: بازگشت به دامان طبیعت

پس از گره زدن سبزه و سپری کردن روز در طبیعت، معمولاً سبزه های سفره نوروز را به آب های روان می سپارند. این عمل، نه تنها نمادی از بازگشت سبزه به دامان طبیعت و احترام به چرخه حیات است، بلکه در باورهای کهن، هدیه ای به ایزدبانوی آب، «آناهیتا»، محسوب می شد. رها کردن سبزه در آب، به معنای شکرگزاری از طبیعت و طلب خیر و برکت از آن برای سال پیش رو بود. همچنین برخی بر این باورند که سبزه، بدی ها و بیماری ها را از خانه دور کرده و با رها کردن آن در آب، آن ها را به طبیعت بازمی گرداند تا تطهیر شوند.

خوراکی ها و شادی های جمعی

سیزده به در، فرصتی برای گردهمایی خانوادگی و دوستانه است و غذاهای سنتی نقش مهمی در این جشن ایفا می کنند. آش رشته، به عنوان یکی از محبوب ترین غذاهای سیزده به در، تقریباً در هر پیک نیک ایرانی یافت می شود. علاوه بر آش، انواع کباب (مانند کباب کوبیده و جوجه کباب)، سبزی پلو با ماهی و دیگر خوراکی های متنوع نیز در طبیعت سرو می شوند. این غذاهای دسته جمعی، به تقویت روحیه همدلی و صمیمیت کمک کرده و خاطرات شیرینی را برای شرکت کنندگان رقم می زنند.

بازی ها، رقص ها، ترانه خوانی و شادی های دسته جمعی نیز از دیگر اجزای اصلی سیزده به در هستند. خنده و شادی در فرهنگ ایرانی، نمادی برای دور کردن اندیشه های پلید و نیروهای اهریمنی است. مسابقاتی مانند اسب دوانی در گذشته، یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشکسالی بود و رقابت های ورزشی و بازی های محلی امروز، همین نقش را ایفا می کنند. این فعالیت ها، انرژی مثبت را در جمع منتشر کرده و حال و هوای جشن را دلنشین تر می کنند.

فال گوش ایستادن و فال گیری: نگاهی به آینده

در برخی مناطق، آیین هایی مانند فال گوش ایستادن و فال گیری نیز در سیزده به در رایج است. فال گوش ایستادن بدین معناست که افراد، به ویژه دختران دم بخت، در گوشه ای می ایستادند و به صحبت های رهگذران گوش می دادند و از روی نیت خود، کلام آن ها را به فال نیک یا بد می گرفتند. فال کوزه نیز یکی دیگر از این آیین ها بود که در آن اشعاری را می خواندند و از روی قرعه، تفسیری از آینده خود به دست می آوردند. این باورها، هرچند امروزه بیشتر جنبه سرگرمی دارند، اما ریشه در تمایل انسان به پیش بینی آینده و یافتن راهگشایی برای مشکلات دارد.

چهارده به در: امتداد جشن در برخی مناطق

در برخی نقاط کشور، جشن و سرور سیزده به در حتی تا روز چهاردهم فروردین نیز ادامه پیدا می کند. این رسم، که «چهارده به در» نامیده می شود، نشان دهنده علاقه مردم به ادامه شادی ها و استفاده بیشتر از طبیعت در آغاز سال نو است. این امتداد جشن، به خصوص در روستاها و شهرهای کوچکتر که امکان بیشتری برای حضور در طبیعت وجود دارد، دیده می شود و فرصتی دیگر برای تجدید قوا و استقبال از سالی پرکار فراهم می آورد.

سیزده به در در دوران معاصر: فرصت ها و مسئولیت ها

سیزده به در، جشنی کهن با ریشه های عمیق در فرهنگ ایرانی، در دوران معاصر نیز جایگاه ویژه ای دارد. این روز فرصت های بی نظیری برای احیای سنت ها و تقویت هویت فرهنگی فراهم می آورد، اما در عین حال با چالش هایی، به ویژه در زمینه حفاظت از محیط زیست، روبرو است.

حفظ میراث فرهنگی و آشنایی نسل جدید

یکی از مهم ترین فرصت های سیزده به در، انتقال این میراث غنی به نسل های جدید است. با توضیح فلسفه واقعی جشن، رد باورهای نادرست و آشنا کردن کودکان و نوجوانان با آیین های اصیل، می توانیم به آن ها در درک عمیق تر هویت فرهنگی شان کمک کنیم. برگزاری مراسم های نمادین، قصه گویی درباره اساطیر مرتبط با سیزده به در و تشویق به فعالیت های گروهی در طبیعت، می تواند این جشن را برای نسل های آینده نیز زنده و پرمعنا نگاه دارد. این پیوند با گذشته، حس تعلق و غرور ملی را تقویت می کند.

چالش های زیست محیطی و سیزده به در پایدار

با افزایش جمعیت و شهرنشینی، سیزده به در در سال های اخیر با چالش های جدی زیست محیطی مواجه شده است. رها کردن زباله در طبیعت، آسیب رساندن به درختان و پوشش گیاهی، روشن کردن آتش در مکان های نامناسب و آلودگی منابع آبی، از جمله معضلاتی است که زیبایی و سلامت طبیعت را تهدید می کند. برای اینکه سیزده به در واقعاً «روز طبیعت» باشد، لازم است که هر یک از ما با رویکردی مسئولانه و آگاهانه در این جشن شرکت کنیم.

پیشنهاداتی برای برگزاری سیزده به در پایدار و دوستدار محیط زیست شامل موارد زیر است:

• جمع آوری تمامی زباله ها و بازگرداندن آن ها به منزل برای تفکیک و دفع صحیح.
• پرهیز از شکستن شاخ و برگ درختان و آسیب رساندن به پوشش گیاهی.
• انتخاب مکان های مناسب برای روشن کردن آتش و اطمینان از خاموش کردن کامل آن پیش از ترک محل.
• استفاده مسئولانه از منابع آبی و عدم هدر رفت آب.
• پرهیز از شکار و آسیب رساندن به حیات وحش.
• تشویق به کاشت نهال به جای کندن گیاهان.

یک سیزده به در واقعی، در گرو احترام کامل به طبیعت و حفظ آن برای نسل های آینده است. هر یک از ما مسئولیم تا این میراث را به بهترین شکل ممکن پاس بداریم.

تحولات در شیوه برگزاری

در طول زمان، شیوه برگزاری سیزده به در نیز دستخوش تغییراتی شده است. در گذشته، کاشت سبزه نمادی از طلب برکت و باروری زمین بود، اما امروزه بیشتر به رها کردن آن در آب روان می پردازیم. این تغییرات، نشان دهنده پویایی فرهنگ است، اما در عین حال ضروری است که از اصالت آیین ها و فلسفه پشت آن ها غافل نشویم. می توان با تلفیق سنت های کهن و نیازهای امروز، جشنی برگزار کرد که هم ریشه های فرهنگی را حفظ کند و هم با الزامات دنیای مدرن همخوانی داشته باشد.

در نهایت، سیزده به در نه تنها یک روز تعطیل، بلکه نمادی از زندگی، امید و تجدید حیات است. با درک عمیق تر از این جشن و عمل به مسئولیت هایمان در قبال طبیعت، می توانیم آن را برای همیشه زنده و پربار نگه داریم.

سوالات متداول

سیزده به در چه روزی است و چرا تعطیل رسمی است؟

سیزده به در، سیزدهمین روز فروردین ماه است. این روز به عنوان پایان بخش جشن های نوروزی و «روز طبیعت» در تقویم رسمی ایران تعطیل عمومی اعلام شده است تا مردم فرصت داشته باشند در طبیعت به شادی و گرامیداشت این روز بپردازند.

فلسفه اصلی جشن سیزده به در چیست؟

فلسفه اصلی سیزده به در، پیوند با طبیعت، گرامیداشت سرسبزی و باروری زمین و طلب باران و برکت برای سال پیش رو است. این جشن ریشه در باورهای باستانی ایرانیان به ایزد تیشتر (خدای باران) و اهمیت آب و زمین در زندگی کشاورزی دارد.

چرا در سیزده به در سبزه گره می زنیم؟

گره زدن سبزه در سیزده به در ریشه در اساطیر کهن دارد؛ از جمله روایت ازدواج مشیه و مشیانه (اولین انسان ها) و نبرد ایزد تیشتر با دیو خشکسالی. این آیین امروزه نمادی برای گشایش بخت، برآورده شدن آرزوها و پیوند زندگی با شادابی و رویش دوباره طبیعت است.

آیا عدد ۱۳ در فرهنگ ایرانی نحس است؟

خیر، در فرهنگ اصیل ایرانی و گاهشماری باستانی، هیچ عددی نحس یا شوم نبوده است. باور به نحسی عدد ۱۳ ریشه در فرهنگ های اروپایی و عربی دارد و پس از ورود به ایران رواج یافته است. در ایران باستان، سیزدهم فروردین «تیر روز» و مبارک شمرده می شد.

معنی دقیق سیزده به در چیست؟

معنی دقیق «سیزده به در» برخلاف تصور رایج، «به در کردن نحسی» نیست. کلمه «در» در اینجا به معنای «دشت» یا «صحرا» است. بنابراین، «سیزده به در» به معنای «سیزدهم به سوی دشت و صحرا رفتن» و سپری کردن روز در طبیعت است.

اولین بار سیزده به در از چه زمانی جشن گرفته شد؟

تاریخ دقیق آغاز جشن سیزده به در در متون کهن به صراحت ذکر نشده است. اما شواهد غیرمستقیم، از جمله شباهت با جشن های سال نو در سومر و بابل، نشان می دهد که این جشن می تواند قدمتی حداقل چهار هزار ساله داشته باشد. مستندات مکتوب درباره نحوه برگزاری آن به دوران قاجار بازمی گردد.

در سیزده به در چه غذاهایی معمول است؟

یکی از معمول ترین غذاها در سیزده به در، آش رشته است. همچنین انواع کباب (مانند کباب کوبیده و جوجه کباب)، سبزی پلو با ماهی و دیگر خوراکی های سنتی در این روز توسط خانواده ها در طبیعت تهیه و سرو می شوند.

فرق سیزده به در با روز طبیعت چیست؟

سیزده به در نام باستانی این جشن است که ریشه در آیین ها و باورهای کهن ایرانی دارد. «روز طبیعت» نامی است که پس از انقلاب اسلامی برای روز سیزدهم فروردین در تقویم رسمی ایران نام گذاری شده و در واقع به همان جشن سیزده به در اشاره دارد و بر جنبه زیست محیطی آن تأکید دارد.

در این مقاله به معرفی جامع و دقیق سیزده به در، این جشن باستانی و زیبای ایرانی، پرداختیم. از ریشه های کهن و ابهامات تاریخی آن گرفته تا فلسفه نام گذاری و آیین های متنوعی که از گره زدن سبزه تا آب پاشی و شادی های دسته جمعی را در بر می گیرد، تمامی ابعاد این روز فرخنده را بررسی کردیم. فهمیدیم که سیزده به در، نه تنها جشنی برای به در کردن نحسی نیست، بلکه نمادی از پیوند عمیق انسان با طبیعت، طلب برکت، امید به آینده و رهایی از دشواری هاست.

در پایان، بار دیگر بر اهمیت پاسداری آگاهانه و مسئولانه از این میراث ارزشمند فرهنگی تأکید می کنیم. سیزده به در فرصتی گرانبها برای بازگشت به دامان طبیعت و تجدید قواست، اما این امر مستلزم حفظ محیط زیست و احترام به آن است. بیایید با مراقبت از طبیعت و انتقال آگاهی های صحیح به نسل های آینده، این جشن را همواره زنده و پربار نگاه داریم. امید که سیزده به در امسال، برای همه ایرانیان سراسر شادی، برکت و همدلی باشد.