نحوه مطالبه مهریه از اجرای ثبت

مطالبه مهریه از اجرای ثبت راهی برای وصول حق قانونی زن است که می تواند جایگزین یا مکملی برای روش قضایی (دادگاه) باشد. این روش با سرعت و تشریفات کمتر، به زوجه این امکان را می دهد تا مهریه خود را بر اساس سند رسمی ازدواج پیگیری کند.

مهریه، به عنوان یکی از حقوق مالی و شرعی زن در عقد ازدواج دائم، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این حق به محض جاری شدن صیغه عقد، به ملکیت زن در می آید و او می تواند هر زمان که بخواهد، نسبت به مطالبه آن اقدام کند. در نظام حقوقی ایران، دو مسیر اصلی برای مطالبه مهریه وجود دارد: مراجعه به دادگاه خانواده و پیگیری از طریق اداره اجرای ثبت اسناد. انتخاب هر یک از این روش ها، بسته به شرایط زوجین، وجود یا عدم وجود اموال قابل شناسایی از سوی زوج و اولویت هایی نظیر سرعت و هزینه، می تواند مزایا و معایب خاص خود را داشته باشد. این مقاله به طور جامع و گام به گام به بررسی نحوه مطالبه مهریه از اجرای ثبت می پردازد و تمامی جنبه های قانونی، مراحل عملی، مدارک مورد نیاز، مزایا و معایب این روش را تشریح می کند. هدف این است که خوانندگان، به ویژه زنانی که در پی وصول مهریه خود هستند، با آگاهی کامل و اطلاعات به روز، بهترین تصمیم را برای احقاق حقوق خود اتخاذ کنند و در صورت لزوم، آماده مشاوره حقوقی تخصصی شوند.

مبانی و الزامات قانونی مهریه

پیش از ورود به مراحل عملی مطالبه مهریه از اجرای ثبت، لازم است با مبانی و تعاریف قانونی مهریه و آخرین تغییرات قانونی مرتبط با آن آشنا شویم. این شناخت به زوجه کمک می کند تا با دیدی بازتر و اطلاعات کامل تر، مسیر قانونی خود را انتخاب کند.

مهریه چیست؟ آشنایی با انواع و مفهوم قانونی

مهریه، مالی است که بر اساس توافق زوجین در زمان عقد ازدواج و یا پس از آن، به زن تعلق می گیرد. این مال می تواند شامل هر چیزی باشد که از نظر شرعی و قانونی مالیت داشته و قابلیت تملک را داشته باشد؛ از جمله وجه نقد، سکه، ملک، اتومبیل، لوازم منزل، یا حتی آموزش قرآن و هرگونه منفعت مشروع. سند ازدواج به دلیل رسمی بودن، یک سند لازم الاجرا محسوب می شود و این ویژگی، مبنای قانونی برای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت است.

انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن می تواند هر زمان که بخواهد، تمام مهریه خود را مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است، بدون اینکه شرط تمکن مالی وی مطرح باشد. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند از طریق قانونی اقدام به توقیف اموال مرد کند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی زوج است. به این معنا که زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود زوج از توانایی مالی لازم برای پرداخت آن برخوردار است. اثبات این استطاعت مالی بر عهده زوجه خواهد بود.

قوانین و بخشنامه های کلیدی در مطالبه مهریه (به روزرسانی 1403/1404)

در سالیان اخیر، قوانین و رویه های مربوط به مطالبه مهریه دستخوش تغییراتی شده اند که آگاهی از آن ها برای هر دو طرفین ازدواج ضروری است. یکی از مهم ترین تغییرات، مربوط به بخشنامه های قوه قضاییه و قانون برنامه ششم و هفتم توسعه است.

تا پیش از سال 1403، بخشنامه هایی وجود داشت که زوجه را ملزم می کرد ابتدا برای مطالبه مهریه به اداره اجرای ثبت مراجعه کند و در صورت عدم موفقیت در شناسایی و توقیف اموال، می توانست به دادگاه خانواده رجوع کند. این بخشنامه ها با هدف کاهش بار ورودی پرونده ها به دادگستری و تسریع در روند وصول مهریه از طریق اسناد رسمی تدوین شده بودند.

اما با تغییرات ایجاد شده در سال 1403 و به موجب قانون برنامه هفتم توسعه، بند (ب) ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه که مبنای این بخشنامه ها بود، لغو گردید. این لغو به معنای بازگشت به رویه سابق است که بر اساس آن، زوجه اختیار دارد از ابتدا برای مطالبه مهریه خود، هم به صورت مستقیم به دادگاه خانواده مراجعه کند و هم از طریق اداره اجرای ثبت اقدام نماید. این تغییر مهم، انعطاف پذیری بیشتری را برای زن در انتخاب مرجع صالح ایجاد کرده است و او می تواند با در نظر گرفتن شرایط خود و همسرش، بهترین مسیر را برگزیند.

با لغو بخشنامه اجباری مراجعه به ثبت، زوجه اکنون می تواند به انتخاب خود، مهریه اش را از طریق دادگاه خانواده یا اداره اجرای ثبت پیگیری کند.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از اجرای ثبت

اگر تصمیم به مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت گرفته اید، لازم است با مراحل دقیق و گام به گام این فرآیند آشنا شوید. این مراحل شامل آماده سازی مدارک، مراجعه به دفترخانه و پیگیری در اداره ثبت است.

آماده سازی پیش نیازها و جمع آوری مدارک

اولین گام در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، آماده سازی مقدمات و جمع آوری مدارک لازم است. بدون این مدارک، فرآیند اجرایی آغاز نخواهد شد.

1. ثبت نام در سامانه ثنا:

   ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی (ثنا) برای تمامی مراجعان به دستگاه قضایی و ادارات ثبت الزامی است. این سامانه بستر اصلی برای ابلاغ اوراق قضایی و مکاتبات ثبتی است. برای ثبت نام، می توانید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. اطلاعات هویتی و شماره تماس شما در این سامانه ثبت می شود تا ابلاغیه ها به صورت الکترونیکی برایتان ارسال شود.

2. مدارک هویتی زوجه:

   اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجه برای احراز هویت ضروری است.

3. اصل سند ازدواج:

   اصل سند رسمی ازدواج، مهم ترین مدرک در این فرآیند است. در صورت فقدان یا عدم دسترسی به اصل سند، می توانید رونوشت آن را از دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده است، دریافت کنید. توجه داشته باشید که تنها سند رسمی ازدواج معتبر است و مدارک عادی یا توافق نامه های غیررسمی قابل اجرا از طریق ثبت نیستند.

4. وکالتنامه رسمی (در صورت اقدام توسط وکیل):

   در صورتی که زوجه قصد داشته باشد از طریق وکیل اقدام کند، ارائه وکالتنامه رسمی وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه الزامی است. استفاده از وکیل می تواند به تسریع و تسهیل فرآیند و جلوگیری از اشتباهات احتمالی کمک شایانی کند.

5. نکات تکمیلی:
   • در صورت فوت زوج، زوجه باید ابتدا گواهی حصر وراثت را تهیه و ورثه متعهد را معرفی کند.
   • اگر آدرس دفترخانه ثبت کننده ازدواج تغییر کرده باشد یا سردفتر فوت کرده باشد، می توانید به کانون سردفتران و دفتریاران مراجعه کرده و نشانی جدید یا دفترخانه جانشین را پیدا کنید.

مراجعه به دفترخانه ثبت کننده ازدواج

پس از آماده سازی مدارک، گام بعدی مراجعه به دفترخانه ازدواج است.

1. تقاضای صدور اجراییه:

   زوجه یا وکیل او باید با در دست داشتن مدارک کامل، به همان دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن به ثبت رسیده است، مراجعه کرده و تقاضای صدور اجراییه برای مهریه نماید. سردفتر پس از احراز هویت و بررسی مدارک، فرم درخواست اجراییه را در اختیار زوجه قرار می دهد.

2. تکمیل فرم درخواست اجراییه مهریه:

   این فرم شامل اطلاعات دقیق زوجه (نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کدملی، آدرس، شماره تماس)، اطلاعات زوج (مشابه اطلاعات زوجه) و موضوع درخواست (میزان مهریه مورد مطالبه، نوع آن: سکه، وجه نقد، ملک و غیره) است. تکمیل صحیح و دقیق این فرم از اهمیت بالایی برخوردار است.

3. هزینه های مربوطه:

   در مرحله صدور اجراییه در دفترخانه، معمولاً هزینه اولیه ای از زوجه دریافت نمی شود. اما پس از ارجاع پرونده به اداره اجرای ثبت، هزینه ای تحت عنوان «حق الاجرا» معادل نیم عشر (پنج درصد) از مبلغ مورد مطالبه، به عهده زوج خواهد بود که در صورت عدم پرداخت از سوی زوج، در نهایت از محل فروش اموال وی کسر می شود.

4. ارسال پرونده به اداره اجرای ثبت:

   پس از تکمیل فرم و انجام تشریفات لازم در دفترخانه، سردفتر پرونده را به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل (معمولاً دایره پنجم مهریه) ارسال می کند.

پیگیری در اداره اجرای ثبت

بعد از ارسال پرونده از دفترخانه، مراحل اصلی پیگیری و اجرای مهریه در اداره اجرای ثبت آغاز می شود.

1. تشکیل پرونده در اداره اجرای ثبت:

   پس از وصول پرونده از دفترخانه، یک پرونده اجرایی در اداره ثبت اسناد و املاک تشکیل می شود. به زوجه شماره پرونده و اطلاعات مربوط به دایره اجرایی اعلام خواهد شد تا بتواند مراحل بعدی را پیگیری کند.

2. ابلاغ اجراییه به زوج:

   اداره اجرای ثبت، اجراییه را به صورت الکترونیکی از طریق سامانه ثنا به زوج ابلاغ می کند. زوج از تاریخ ابلاغ، 10 روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه یا معرفی اموال خود اقدام کند. در صورت عدم ثبت نام زوج در سامانه ثنا، ابلاغ به صورت پستی یا از طریق نیروی انتظامی انجام خواهد شد.

3. نحوه شناسایی و معرفی اموال زوج:
   • معرفی اموال توسط زوجه: اگر زوجه از اموال مشخصی متعلق به زوج (ملک، خودرو، حساب بانکی) اطلاع دارد، می تواند آن ها را به اداره ثبت معرفی کند تا نسبت به توقیف آن ها اقدام شود.
   • درخواست استعلامات سه گانه/چهارگانه: در صورتی که زوجه اطلاعات دقیقی از اموال زوج نداشته باشد، می تواند از اداره ثبت درخواست کند تا استعلامات لازم از مراجع زیر انجام شود:
     • بانک مرکزی (برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها)
     • پلیس راهور (برای شناسایی خودروهای متعلق به زوج)
     • اداره ثبت اسناد و املاک (برای شناسایی املاک و مستغلات)
     • شرکت سپرده گذاری مرکزی (برای شناسایی سهام و اوراق بهادار)
     • مخابرات (برای شناسایی خطوط تلفن همراه و ثابت)
   • توقیف حقوق و مزایای زوج کارمند: اگر زوج کارمند دولت یا بخش خصوصی باشد، زوجه می تواند درخواست توقیف حقوق و مزایای وی را بنماید. میزان توقیف بستگی به وضعیت تأهل و تعداد فرزندان دارد. اگر زوج زن یا فرزندی نداشته باشد، یک چهارم حقوق و مزایای او توقیف می شود و در غیر این صورت، یک سوم حقوق و مزایای او قابل توقیف خواهد بود.
4. بررسی و اعمال مستثنیات دین:

   مستثنیات دین شامل اموالی است که بر اساس قانون، حتی در صورت بدهکاری شخص، قابل توقیف و فروش نیستند. این اموال شامل مسکن مورد نیاز و در شأن مدیون، ابزار و لوازم ضروری زندگی، مقداری از اثاثیه منزل، کتب و ابزار علمی و پژوهشی، ودیعه اجاره، و حقوق بازنشستگی می شود. اگر زوج ادعا کند که مال توقیف شده جزو مستثنیات دین است، می تواند اعتراض کند و اداره ثبت پس از بررسی، در صورت تأیید، مال را از توقیف خارج می کند.

5. مراحل بعدی: کارشناسی، قیمت گذاری، مزایده و فروش اموال:

   پس از توقیف اموال (به غیر از وجه نقد در حساب بانکی)، اموال توسط کارشناس رسمی دادگستری قیمت گذاری می شوند. سپس، مزایده برگزار شده و از محل فروش اموال، مهریه زوجه پرداخت می گردد. در صورت توقیف وجه نقد، پس از طی مراحل قانونی، مبلغ مستقیماً به حساب زوجه واریز می شود.

6. نحوه دریافت مهریه از محل فروش اموال:

   پس از اتمام مراحل مزایده و فروش اموال، مبلغ حاصل از آن، پس از کسر هزینه های قانونی (مانند حق الاجرا و هزینه کارشناسی)، به زوجه پرداخت می شود.

انصراف از اجرای ثبت و رجوع به دادگاه

در برخی موارد، ممکن است مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت به دلایلی موفقیت آمیز نباشد. در چنین شرایطی، زوجه می تواند از این روش انصراف داده و به دادگاه مراجعه کند.

1. شرایط انصراف:

   اگر اداره اجرای ثبت نتواند ظرف مدت 2 ماه از تاریخ درخواست اجراییه، اموالی از زوج شناسایی و توقیف کند، یا ظرف 6 ماه نسبت به اجرای مفاد سند اقدام ننماید، زوجه حق دارد با انصراف از ادامه پیگیری در ثبت، به دادگاه خانواده مراجعه کند. این حق، با هدف جلوگیری از اتلاف وقت و سرگردانی زوجه در مراجع ثبتی پیش بینی شده است.

2. نحوه دریافت گواهی عدم شناسایی مال از ثبت:

   برای مراجعه به دادگاه پس از انصراف از اجرای ثبت، زوجه نیاز به دریافت گواهی از اداره ثبت دارد که نشان دهنده عدم شناسایی مال یا عدم امکان اجرای سند در مدت مقرر است. این گواهی به عنوان مدرک برای دادگاه خانواده مورد استفاده قرار می گیرد.

مزایا، معایب و نکات کاربردی مهم در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

انتخاب مسیر مطالبه مهریه از اجرای ثبت، مانند هر روش قانونی دیگری، دارای مزایا و معایبی است که آگاهی از آن ها برای تصمیم گیری آگاهانه ضروری است. علاوه بر این، نکات کاربردی خاصی نیز وجود دارد که می تواند در این فرآیند راهگشا باشد.

مزایای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

1. سرعت بالاتر (در صورت وجود اموال و معرفی):

   در صورتی که زوجه بتواند اموال مشخصی از زوج را به اداره ثبت معرفی کند، فرآیند شناسایی، توقیف و نهایتاً وصول مهریه می تواند به مراتب سریع تر از رسیدگی در دادگاه خانواده باشد، زیرا نیازی به دادرسی و صدور حکم قضایی نیست.

2. هزینه کمتر برای زوجه:

   حق الاجرای مربوط به اجرای ثبت (معادل نیم عشر یا 5 درصد مبلغ مهریه) بر عهده زوج (محکوم علیه) است و زوجه در ابتدا مبلغ قابل توجهی بابت هزینه دادرسی پرداخت نمی کند. این در حالی است که در دادگاه، زوجه باید 3.5 درصد از مبلغ مهریه را به عنوان هزینه دادرسی بپردازد.

3. امکان سریع ممنوع الخروجی زوج:

   به محض تشکیل پرونده اجرایی در ثبت، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کند که این امر به سرعت و بدون نیاز به صدور حکم قطعی از دادگاه انجام می شود و اهرمی برای وادار کردن زوج به پرداخت مهریه است.

4. عدم شمول مرور زمان بر اجراییه ثبتی:

   بر خلاف برخی دعاوی که مشمول مرور زمان می شوند، اجراییه های صادره از اداره ثبت اسناد، مشمول مرور زمان نمی شوند و زوجه می تواند تا هر زمان که بخواهد، پیگیری خود را ادامه دهد.

5. عدم نیاز به تشکیل پرونده قضایی و دادرسی طولانی:

   در این روش، نیاز به تشکیل پرونده در محاکم دادگستری، برگزاری جلسات دادگاه، دفاع، و انتظار برای صدور رأی قطعی وجود ندارد که خود به تنهایی باعث صرفه جویی در زمان و کاهش استرس زوجه می شود.

معایب و چالش های احتمالی مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

1. نیاز به معرفی مال از سوی زوجه:

   یکی از بزرگترین چالش ها این است که اگر زوجه از اموال زوج اطلاعی نداشته باشد و یا زوج هیچ مالی به نام خود نداشته باشد (به جز مستثنیات دین)، فرآیند در ثبت متوقف شده و زوجه مجبور به رجوع به دادگاه خواهد شد. هرچند امکان استعلامات از مراجع مختلف وجود دارد، اما این استعلامات همیشه منجر به شناسایی اموال کافی نمی شود.

2. محدودیت های مربوط به مستثنیات دین:

   اداره ثبت، در توقیف اموال، مستثنیات دین را اعمال می کند. این بدان معناست که اموالی نظیر مسکن در شأن زوج، وسایل ضروری زندگی، ابزار کار و … قابل توقیف برای مهریه نیستند. این موضوع ممکن است دامنه اموال قابل توقیف را محدود کند.

3. عدم امکان جلب و بازداشت زوج:

   بر خلاف روش دادگاه که در صورت عدم توانایی زوج در پرداخت مهریه و عدم معرفی مال، امکان جلب و بازداشت وی وجود دارد، در روش اجرای ثبت، امکان جلب و بازداشت زوج وجود ندارد و صرفاً اموال وی توقیف می شود. این نکته برای زنانی که شوهرانشان اموالی ندارند، یک محدودیت جدی است.

تفاوت های کلیدی مطالبه مهریه از اجرای ثبت و دادگاه

انتخاب بین دو روش مطالبه مهریه از اجرای ثبت یا از طریق دادگاه خانواده، به عوامل متعددی بستگی دارد. جدول زیر تفاوت های اصلی این دو روش را به طور جامع نشان می دهد:

ویژگی	مطالبه از طریق اجرای ثبت	مطالبه از طریق دادگاه خانواده
مرجع شروع	دفترخانه ثبت کننده ازدواج	دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دادگاه خانواده
نیاز به معرفی مال	در ابتدا نیاز به شناسایی و معرفی مال از سوی زوجه است. امکان درخواست استعلام از مراجع.	نیاز به معرفی مال توسط زوجه نیست، دادگاه پس از صدور حکم بررسی می کند.
هزینه دادرسی/اجرا	حق الاجرا (نیم عشر) بر عهده زوج است (در ابتدا زوجه پرداخت نمی کند).	هزینه دادرسی (3.5 درصد) بر عهده زوجه است (در صورت اعسار زوج، می تواند از او مطالبه کند).
سرعت فرآیند	در صورت شناسایی مال، سریع تر است و نیاز به دادرسی نیست.	مستلزم دادرسی، صدور حکم و طی مراحل تجدیدنظر است و زمان برتر است.
ممنوع الخروجی	به سرعت و به محض تشکیل پرونده اجرایی امکان پذیر است.	پس از صدور حکم قطعی و در صورت عدم معرفی مال توسط زوج ممکن است.
جلب و بازداشت	امکان جلب و بازداشت زوج وجود ندارد.	در صورت عدم پرداخت و عدم معرفی مال (و عدم اعسار)، امکان جلب و بازداشت زوج وجود دارد.
مرور زمان	اجراییه های ثبتی مشمول مرور زمان نمی شوند.	امکان مرور زمان بر برخی دعاوی و احکام قضایی وجود دارد (البته نه خود مهریه).
معیار قیمت سکه	قیمت سکه در تاریخ ثبت درخواست اجراییه ملاک است.	قیمت سکه در روز اجرای حکم یا روز پرداخت اقساط ملاک است.

نقش وکیل متخصص در مطالبه مهریه از اجرای ثبت

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اداری فرآیند مطالبه مهریه، همکاری با یک وکیل متخصص می تواند بسیار کمک کننده باشد.

1. تسریع و تسهیل فرآیند:

   وکیل با آگاهی از رویه ها و قوانین، مراحل را به سرعت و بدون اتلاف وقت اضافی پیش می برد.

2. شناسایی دقیق اموال و جلوگیری از تضییع حقوق:

   وکیل می تواند با استفاده از دانش و تجربه خود، به شناسایی دقیق تر اموال زوج کمک کند و از هرگونه اقدام زوج برای فرار از دین جلوگیری نماید.

3. مشاوره در مواجهه با مستثنیات دین و سایر چالش ها:

   وکیل می تواند بهترین راهکارها را در مواجهه با ادعای مستثنیات دین یا سایر موانع حقوقی ارائه دهد.

4. صرفه جویی در زمان و کاهش استرس زوجه:

   حضور وکیل، بار سنگین پیگیری های اداری و حقوقی را از دوش زوجه برداشته و به او اجازه می دهد تا با آرامش بیشتری به مسائل شخصی خود بپردازد.

نکات حقوقی تکمیلی

1. مدت زمان 10 روزه زوج برای پرداخت مهریه:

   پس از ابلاغ اجراییه، زوج 10 روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد. در غیر این صورت، عملیات اجرایی برای توقیف و فروش اموال آغاز می شود.

2. امکان مطالبه همزمان بخشی از مهریه از ثبت و بخشی از دادگاه:

   زوجه نمی تواند تمام مهریه را همزمان از هر دو مرجع مطالبه کند. اما این امکان وجود دارد که برای بخشی از مهریه (مثلاً معادل ارزش اموال قابل شناسایی) از طریق ثبت اقدام کند و برای مابقی آن یا در صورت عدم موفقیت در ثبت، به دادگاه مراجعه نماید.

3. پیامک اجراییه مهریه:

   پس از تشکیل پرونده اجرایی و ابلاغ آن، پیامک هایی از طریق سامانه ثنا برای طرفین ارسال می شود که شامل اطلاعات مربوط به پرونده و مراحل اجرایی آن است. آگاهی از محتوای این پیامک ها و پیگیری آن ها اهمیت زیادی دارد.

4. جرایم مربوط به فرار از ادای دین:

   اگر زوج پس از اطلاع از مطالبه مهریه، اقدام به انتقال اموال خود با هدف فرار از پرداخت دین نماید، این عمل جرم محسوب شده و زوجه می تواند از طریق مراجع قضایی، شکایت کیفری مطرح کند.

سوالات متداول

آیا بدون داشتن اطلاع از اموال همسر می توان از طریق ثبت اقدام کرد؟

بله، حتی اگر از اموال همسر خود اطلاع دقیقی ندارید، می توانید با مراجعه به دفترخانه و درخواست صدور اجراییه، فرآیند را آغاز کنید. پس از تشکیل پرونده در اداره اجرای ثبت، می توانید از این اداره درخواست کنید تا استعلامات لازم را از مراجعی مانند بانک مرکزی، پلیس راهور و اداره ثبت اسناد و املاک برای شناسایی اموال همسر انجام دهند. البته در صورت عدم شناسایی مال از این طریق، ممکن است لازم باشد به دادگاه مراجعه کنید.

هزینه کلی مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت چقدر است؟

در روش مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، زوجه در ابتدا مبلغ قابل توجهی به عنوان هزینه دادرسی پرداخت نمی کند. هزینه ای تحت عنوان «حق الاجرا» معادل نیم عشر (پنج درصد) از مبلغ مهریه مورد مطالبه، بر عهده زوج خواهد بود. این مبلغ در نهایت از محل اموال توقیف شده یا از خود زوج دریافت می شود. اگر زن بعد از مطالبه مهریه به هر دلیل از مطالبه مهریه منصرف شود، نیازی به پرداخت هزینه نیست، مگر اینکه اموالی توقیف کرده باشد و پرونده به مرحله مزایده رسیده باشد که در این صورت ممکن است نیم درصد به اداره ثبت بپردازد.

چقدر طول می کشد تا مهریه از طریق ثبت وصول شود؟

مدت زمان وصول مهریه از طریق اجرای ثبت بسیار متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله: سرعت شناسایی و معرفی اموال زوج، وجود یا عدم وجود اعتراض به مستثنیات دین، و پیچیدگی های مربوط به کارشناسی و مزایده. در بهترین حالت و با شناسایی سریع اموال، این فرآیند می تواند ظرف چند ماه به نتیجه برسد، اما در صورت بروز چالش ها، ممکن است طولانی تر شود. اما به طور کلی سریع تر از دادگاه خواهد بود.

اگر همسرم پس از ابلاغ اجراییه اموالش را منتقل کند، چه کاری می توانم انجام دهم؟

انتقال اموال توسط زوج پس از اطلاع از مطالبه مهریه با هدف فرار از ادای دین، یک عمل مجرمانه محسوب می شود. در این صورت، زوجه می تواند با طرح شکایت کیفری تحت عنوان «فرار از دین» به مراجع قضایی مراجعه کند. در این پرونده، دادگاه با بررسی شواهد و مستندات، در صورت اثبات قصد فرار از دین، می تواند حکم به ابطال معامله و مجازات زوج صادر نماید.

آیا در اجرای ثبت می توان همسر را ممنوع الخروج کرد؟

بله، یکی از مزایای مهم مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، امکان سریع ممنوع الخروجی زوج است. به محض تشکیل پرونده اجرایی و حتی پیش از توقیف اموال، زوجه می تواند با درخواست از اداره ثبت، ممنوع الخروجی زوج را صادر کند. این اقدام معمولاً به سرعت انجام می شود و اهرمی فشار برای زوج جهت پرداخت مهریه محسوب می گردد.

منزلی که همسرم در آن زندگی می کند، قابل توقیف است؟ (مستثنیات دین)

مسکن مورد نیاز و در شأن زوج (مرد بدهکار) جزو «مستثنیات دین» محسوب می شود و بر اساس قانون، حتی در صورت بدهکاری زوج، قابل توقیف و فروش برای پرداخت مهریه نیست. این موضوع به این معناست که اگر تنها یک منزل مسکونی وجود داشته باشد که زوج در آن سکونت دارد و این منزل متناسب با شأن او باشد، نمی توان آن را توقیف کرد. مگر اینکه منزل بیش از حد نیاز و شأن او باشد که در این صورت قسمت مازاد بر شأن و نیاز قابل توقیف است.

بخشنامه جدید مهریه در سال 1403/1404 چه تغییری در روند ایجاد کرده است؟

بخشنامه جدید (و لغو بند ب ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه) در اردیبهشت ماه 1403 و به موجب قانون برنامه هفتم توسعه، این تغییر را ایجاد کرده است که دیگر اجباری برای زوجه در مراجعه ابتدا به اداره اجرای ثبت برای مطالبه مهریه وجود ندارد. پیش از این، زوجه ملزم بود ابتدا به ثبت مراجعه کند و در صورت عدم موفقیت، به دادگاه برود. اکنون، زوجه می تواند به انتخاب خود، از ابتدا به دادگاه خانواده یا اداره اجرای ثبت مراجعه کند.

در صورت عدم موفقیت در اجرای ثبت، آیا می توانم به دادگاه مراجعه کنم؟

بله، در صورتی که اداره اجرای ثبت نتواند ظرف مدت دو ماه از تاریخ درخواست اجراییه، اموالی از زوج شناسایی و توقیف کند، یا ظرف شش ماه نسبت به اجرای مفاد سند اقدام ننماید، زوجه می تواند با دریافت گواهی از اداره ثبت مبنی بر عدم موفقیت در شناسایی مال یا عدم اجرای سند، از روش اجرای ثبت انصراف داده و با ارائه این گواهی به دادگاه خانواده، دعوای مطالبه مهریه خود را از طریق قضایی پیگیری کند.

نتیجه گیری

مطالبه مهریه از اجرای ثبت، مسیری حقوقی و اجرایی است که به زوجه امکان می دهد تا بر اساس سند رسمی ازدواج خود، مهریه اش را پیگیری کند. این روش، در مقایسه با مطالبه از طریق دادگاه خانواده، می تواند در صورت شناسایی اموال قابل توقیف از سوی زوج، فرآیندی سریع تر و کم هزینه تر باشد. مزایایی نظیر امکان سریع ممنوع الخروجی زوج و عدم نیاز به دادرسی طولانی، از جمله نکات مثبت این روش به شمار می رود. با این حال، چالش هایی همچون نیاز به شناسایی اموال توسط زوجه، اعمال مستثنیات دین و عدم امکان جلب و بازداشت زوج، می تواند از معایب آن باشد.

آگاهی از قوانین و بخشنامه های به روز، به ویژه لغو بخشنامه اجباری مراجعه به ثبت در سال 1403، به زوجه این اختیار را می دهد که با توجه به شرایط خاص خود و همسرش، بهترین مرجع را برای پیگیری حقوق خود انتخاب کند. درک تفاوت های کلیدی بین دو روش ثبت و دادگاه، به زن کمک می کند تا تصمیمی آگاهانه بگیرد.

با توجه به پیچیدگی های قانونی و اداری موجود در هر دو روش، و برای جلوگیری از تضییع حقوق و مواجهه با موانع پیش بینی نشده، توصیه قاطع می شود که پیش از هرگونه اقدام، از مشاوره حقوقی تخصصی با وکلای مجرب در زمینه دعاوی خانواده و مهریه بهره مند شوید. یک وکیل متخصص می تواند با بررسی دقیق وضعیت شما، بهترین راهکار را ارائه داده و شما را در تمامی مراحل این فرآیند حساس همراهی کند تا حقوق قانونی تان به نحو احسن استیفا شود.