طریقه نوشتن چک ضمانت

برای نوشتن چک ضمانت، ابتدا باید اطلاعات چک شامل مبلغ، تاریخ و گیرنده را دقیقاً تکمیل کنید. سپس، مهمترین گام این است که حتماً عبارت بابت ضمانت… را روی برگه چک (و در سامانه صیاد) درج کرده و مشخصات تعهد اصلی را در یک قرارداد کتبی پشتوانه ثبت نمایید. این کار تضمین می کند که چک فقط در صورت عدم انجام تعهد اصلی قابل وصول خواهد بود.

چک ضمانت، سندی مالی با کاربری خاص است که برای تضمین ایفای تعهدات در قراردادها و توافقات مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. در دنیای امروز که معاملات و تعهدات مالی بخش جدایی ناپذیری از زندگی روزمره و کسب وکارها هستند، آگاهی از نحوه صحیح تنظیم و استفاده از این ابزار حقوقی از اهمیت بالایی برخوردار است. چه به عنوان صادرکننده چک ضمانت، برای استخدام، اجاره ملک، ضمانت وام یا خرید اقساطی، و چه به عنوان گیرنده، برای اطمینان از اعتبار سند دریافتی و پیگیری حقوقی آن، درک کامل این فرایند ضروری است.

قانون جدید چک و سامانه صیاد تغییرات قابل توجهی را در نحوه صدور و اعتبار چک ها به وجود آورده است. این تغییرات، ضرورت آشنایی با جزئیات ثبت چک ضمانت در سامانه صیاد و همچنین درک تفاوت های آن با چک های قدیمی را دوچندان می کند. این راهنما با هدف ارائه اطلاعات دقیق، جامع و مرحله به مرحله تدوین شده تا تمامی ابهامات مربوط به طریقه نوشتن چک ضمانت، جنبه های حقوقی آن و راه های جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی را برطرف کند. در ادامه، به بررسی عمیق و کاربردی تمام این ابعاد خواهیم پرداخت تا هم صادرکنندگان و هم گیرندگان چک ضمانت بتوانند با اطمینان خاطر، از این ابزار مالی استفاده کنند.

درک مفاهیم و مبانی چک ضمانت

قبل از پرداختن به جزئیات نحوه تکمیل و ثبت چک ضمانت، لازم است تا با ماهیت و جایگاه حقوقی این سند آشنا شویم. این شناخت، زیربنای یک اقدام حقوقی صحیح و مطمئن در خصوص چک ضمانت است.

چک ضمانت چیست و چه کاربردهایی دارد؟

چک ضمانت به چکی اطلاق می شود که صادرکننده آن را نه برای پرداخت یک دین حال یا وعده دار، بلکه برای تضمین انجام یک تعهد معین به دیگری می دهد. این تعهد می تواند در قالب یک قرارداد استخدام، اجاره نامه، قرارداد وام، توافق نامه خرید اقساطی یا هرگونه توافق دیگری باشد که در آن یکی از طرفین ملزم به انجام کاری یا ایفای وظیفه ای است و طرف مقابل برای اطمینان از انجام آن، درخواست تضمین می کند.

کاربردهای چک ضمانت بسیار گسترده و متنوع است. برخی از رایج ترین موارد استفاده از این نوع چک عبارتند از:

• ضمانت استخدام: بسیاری از کارفرمایان برای اطمینان از حسن انجام کار، عدم افشای اسرار کاری یا عدم ترک ناگهانی کار توسط کارمند، درخواست چک ضمانت می کنند.
• ضمانت اجاره ملک (تخلیه): موجران برای تضمین تخلیه ملک در موعد مقرر و جبران خسارات احتمالی وارده به ملک، از مستأجر چک ضمانت دریافت می کنند.
• ضمانت وام: در برخی موارد، به جای سفته یا ضامن، از چک برای تضمین بازپرداخت اقساط وام استفاده می شود. این چک می تواند برای وام ازدواج، وام های بانکی یا وام های شخصی به کار رود.
• تضمین قراردادها: در قراردادهای پیمانکاری، خرید و فروش بزرگ، یا ارائه خدمات، چک ضمانت حسن انجام کار یا وفای به عهد کاربرد دارد.
• خرید اقساطی: در خرید کالاها و خدمات به صورت اقساطی، ممکن است فروشنده برای تضمین پرداخت اقساط، چک ضمانت دریافت کند.

تفاوت ماهیتی چک ضمانت با چک عادی و مدت دار در این است که چک عادی یا مدت دار به محض فرارسیدن تاریخ سررسید و وجود موجودی، قابل وصول است و جنبه پرداخت دارد، در حالی که چک ضمانت صرفاً در صورت عدم ایفای تعهد اصلی قابل وصول می شود و تا آن زمان، ماهیت امانت را دارد.

جایگاه حقوقی چک ضمانت در قانون

بر اساس ماده ۱۳ قانون صدور چک، چکی که بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی صادر شود، فاقد وصف کیفری است. این بدان معناست که در صورت برگشت خوردن چک ضمانت به دلیل عدم موجودی، دارنده آن نمی تواند علیه صادرکننده، شکایت کیفری مطرح کند و صادرکننده با مجازات حبس مواجه نخواهد شد. پیگیری این نوع چک صرفاً از طریق مراجع حقوقی امکان پذیر است.

بر اساس ماده ۱۳ قانون صدور چک، چکی که بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی صادر شود، فاقد وصف کیفری است و صرفاً از طریق مراجع حقوقی قابل پیگیری است.

مفهوم امانت بودن چک ضمانت نیز حائز اهمیت است. تا زمانی که تعهد اصلی که چک برای آن صادر شده، نقض نشده باشد، چک در دست دارنده به منزله امانت است و او حق وصول آن را ندارد. اگر دارنده چک را قبل از نقض تعهد یا پس از ایفای کامل آن به اجرا بگذارد، مرتکب خیانت در امانت شده است و صادرکننده می تواند علیه او طرح دعوی کند. شرایط تبدیل آن به یک سند قابل وصول تنها زمانی محقق می شود که صادرکننده به تعهد خود عمل نکرده باشد. در این صورت، چک از حالت امانت خارج شده و دارنده حق پیگیری حقوقی برای وصول آن را خواهد داشت.

اهمیت وجود یک قرارداد یا سند پشتیبان برای چک ضمانت: برای اثبات ماهیت ضمانتی بودن چک و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی، ضروری است که حتماً یک قرارداد کتبی و جامع بین طرفین تنظیم شود. این قرارداد باید به صراحت ذکر کند که چک مورد نظر بابت چه تعهدی و با چه شرایطی به عنوان ضمانت صادر شده است. بدون وجود چنین قراردادی، اثبات ماهیت ضمانتی چک در دادگاه بسیار دشوار خواهد بود و ممکن است چک به عنوان یک چک عادی تلقی شود که وصف کیفری نیز پیدا می کند.

چک صیادی و چک های قدیمی: تفاوت ها و الزامات برای ضمانت

قانون جدید چک که از سال ۱۳۹۷ به اجرا درآمد، تغییرات اساسی در فرایند صدور، انتقال و وصول چک ها ایجاد کرد. سامانه صیاد (سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک) هسته اصلی این تغییرات است و چک های صیادی جدید را از چک های قدیمی متمایز می کند. درک این تفاوت ها برای طریقه نوشتن چک ضمانت در هر دو نوع ضروری است.

مروری بر قانون جدید چک و سامانه صیاد

در چک های صیادی، علاوه بر تکمیل اطلاعات روی برگه فیزیکی چک، ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده و تأیید آن توسط گیرنده الزامی است. این ثبت شامل مشخصات صادرکننده، گیرنده، مبلغ، تاریخ و مهمتر از همه، هدف از صدور چک (مثلاً ضمانت) می شود. عدم ثبت یا تأیید در سامانه صیاد، چک را فاقد اعتبار می کند و بانک از پرداخت آن ممانعت به عمل می آورد.

اعتبار چک های قدیمی ضمانت و نحوه پیگیری آن ها

چک های قدیمی (غیرصیادی) که قبل از اجرای قانون جدید صادر شده اند، همچنان دارای اعتبار هستند. اگر این چک ها بابت ضمانت صادر شده باشند، پیگیری حقوقی آن ها نیز مانند چک های صیادی ضمانت است؛ یعنی دارنده فقط در صورت نقض تعهد اصلی می تواند از طریق حقوقی اقدام کند و این چک ها نیز فاقد وصف کیفری هستند. تفاوت اصلی در این است که نیازی به ثبت و تأیید در سامانه صیاد ندارند و اثبات ماهیت ضمانتی آن ها صرفاً بر اساس مندرجات روی چک و قرارداد پشتیبان صورت می گیرد.

جدول زیر خلاصه ای از تفاوت های چک صیادی و چک قدیمی را در خصوص ضمانت نشان می دهد:

ویژگی	چک صیادی ضمانت	چک قدیمی ضمانت
الزام به ثبت در سامانه صیاد	بله، الزامی است (توسط صادرکننده و تأیید توسط گیرنده)	خیر، نیازی به ثبت ندارد
درج بابت ضمانت	هم روی برگه فیزیکی و هم در سامانه صیاد	فقط روی برگه فیزیکی (پشت یا رو) و قرارداد پشتیبان
پیگیری کیفری	خیر، فاقد وصف کیفری	خیر، فاقد وصف کیفری
پیگیری حقوقی	بله، در صورت نقض تعهد و اثبات آن	بله، در صورت نقض تعهد و اثبات آن
مدرک اثبات ماهیت ضمانتی	سامانه صیاد، برگه چک، قرارداد کتبی	برگه چک، قرارداد کتبی

راهنمای گام به گام طریقه نوشتن و ثبت چک ضمانت

نوشتن صحیح چک ضمانت، به ویژه با ظهور سامانه صیاد، نیازمند دقت فراوان در هر دو مرحله تکمیل فیزیکی برگه چک و ثبت الکترونیکی آن است. این بخش به تفصیل به مراحل و نکات کلیدی در این خصوص می پردازد تا از بروز اشتباهات رایج جلوگیری شود.

پیش نیازها و آمادگی قبل از صدور چک

پیش از آنکه قلم به دست بگیرید یا وارد سامانه صیاد شوید، چند نکته اساسی وجود دارد که باید به آن ها توجه کنید تا فرایند صدور چک ضمانت با کمترین مشکل انجام شود و از حقوق شما محافظت گردد.

1. اطمینان از فعال بودن حساب و نبود مسدودی: قبل از صدور هر چکی، مطمئن شوید که حسابتان فعال است و هیچ گونه مسدودی یا محدودیتی برای آن اعمال نشده باشد. حتی اگر چک ضمانت جنبه پرداخت فوری ندارد، وجود حساب فعال نشان دهنده حسن نیت و اعتبار صادرکننده است.
2. اهمیت وجود یک قرارداد مکتوب و جامع: این مهمترین پیش نیاز است. هرگز بدون یک قرارداد کتبی و دقیق که جزئیات تعهد اصلی و شرایط ضمانت را به وضوح بیان کند، چک ضمانت صادر نکنید. این قرارداد به منزله ستون فقرات حقوقی چک ضمانت است و در صورت بروز هرگونه اختلاف، تنها مستند قابل اتکا خواهد بود.

چک لیست برای محتوای قرارداد ضمانت:

• مشخصات کامل صادرکننده و گیرنده چک (نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس، شماره تماس).
• مشخصات کامل چک ضمانت (شماره سریال چک، تاریخ صدور، مبلغ به عدد و حروف، نام بانک، شماره حساب).
• شرح دقیق تعهد اصلی که چک بابت ضمانت آن صادر شده است (مثلاً: تضمین پرداخت اجاره بهای ماهانه ملک به آدرس …، تضمین حسن انجام کار در سمت … شرکت …).
• شروط نقض تعهد و زمان و شرایطی که در آن گیرنده مجاز به پیگیری چک ضمانت است.
• شرایط و زمان بازپس گیری چک ضمانت توسط صادرکننده پس از ایفای کامل تعهد.
• تأکید بر ماهیت غیرقابل انتقال چک ضمانت (مگر با توافق کتبی و صریح طرفین و ثبت در سامانه صیاد).
• امضای طرفین، اثر انگشت (در صورت لزوم) و شهود (توصیه می شود).

نحوه تکمیل اطلاعات روی برگه فیزیکی چک (با تمرکز بر چک صیادی)

تکمیل صحیح برگه فیزیکی چک، اولین گام در طریقه نوشتن چک ضمانت است. این مرحله نیازمند دقت بسیار بالایی است تا از هرگونه ابهام یا نقص حقوقی جلوگیری شود.

1. مبلغ:
   • مبلغ را ابتدا به عدد و سپس به حروف و کاملاً خوانا و بدون خط خوردگی بنویسید.
   • فضاهای خالی کنار عدد و حروف را با خط تیره پر کنید تا امکان اضافه کردن ارقام یا حروف وجود نداشته باشد.
   • در برخی موارد، ممکن است مبلغ چک ضمانت بیشتر از اصل تعهد باشد (مثلاً برای پوشش خسارات احتمالی یا جریمه دیرکرد). این موضوع باید به صراحت در قرارداد کتبی ذکر شود.
2. تاریخ سررسید:
   • معمولاً تاریخ چک ضمانت را به تاریخ روز یا تاریخ آینده (مثلاً پایان دوره قرارداد) می نویسند.
   • اگر هدف صرفاً تضمین است و نه پرداخت در تاریخ مشخص، می توان تاریخ آینده را درج کرد. اما به یاد داشته باشید که تاریخ هر چه باشد، ماهیت ضمانتی چک تنها با وجود عبارت بابت ضمانت و قرارداد پشتیبان حفظ می شود.
3. در وجه:
   • نام کامل شخص حقیقی یا حقوقی گیرنده را به دقت و بدون اشتباه بنویسید. این نام باید دقیقاً با نامی که در قرارداد کتبی ذکر شده و در سامانه صیاد ثبت می شود، مطابقت داشته باشد.
   • اگر چک در وجه حامل باشد، اثبات ماهیت ضمانتی آن بسیار دشوارتر خواهد شد؛ بنابراین توصیه اکید می شود که چک ضمانت حتماً در وجه شخص معین صادر شود.
4. امضا:
   • امضای شما باید کاملاً با نمونه امضای ثبت شده در بانک مطابقت داشته باشد.
   • از امضای ناقص یا نامشخص خودداری کنید.
5. دقت و عدم خط خوردگی:
   • هرگونه خط خوردگی یا دست کاری روی چک می تواند اعتبار آن را زیر سوال ببرد. در صورت اشتباه، بهتر است از یک برگه چک جدید استفاده کنید.
6. مهمترین نکته: درج صریح عبارت بابت ضمانت… روی چک:
   • چرا نوشتن این عبارت حیاتی است؟ این عبارت، کلید اصلی تمایز چک ضمانت از چک عادی است. درج آن به صادرکننده کمک می کند تا در دعاوی احتمالی، ماهیت ضمانتی چک را اثبات کرده و از پیگیری کیفری مصون بماند. بدون این عبارت، دارنده می تواند ادعا کند که چک بابت یک دین عادی صادر شده و پیگیری کیفری را آغاز کند.
   • کجا بنویسیم؟ بهترین و امن ترین روش این است که عبارت بابت ضمانت حسن انجام کار یا بابت ضمانت تخلیه ملک به موجب قرارداد شماره … تاریخ … را هم در روی چک (در فضای خالی کنار مبلغ یا در قسمت بابت) و هم در پشت چک درج کنید. تأکید می شود که این عبارت باید تا حد امکان با جزئیات دقیق تعهد اصلی همراه باشد.
   • پاسخ به یک ابهام رایج: چرا برخی بانک ها یا افراد از نوشتن این عبارت ممانعت می کنند؟

     بانک ها در هنگام وصول چک، فقط به موجودی حساب و صحت ظاهری چک (امضا، مبلغ، تاریخ) توجه می کنند و به عبارت بابت ضمانت اهمیتی نمی دهند. این عبارت، نقش حقوقی خود را در دادگاه و هنگام پیگیری های قانونی ایفا می کند. برخی افراد یا شرکت ها نیز ممکن است برای سادگی وصول احتمالی چک در آینده (و دور زدن فرایند حقوقی اثبات نقض تعهد) از شما بخواهند این عبارت را درج نکنید. در چنین مواردی، صادرکننده باید هوشیار باشد و برای حفظ حقوق خود، حتماً اصرار بر درج این عبارت و داشتن قرارداد کتبی محکم داشته باشد.

مراحل ثبت چک ضمانت در سامانه صیاد (ویژه چک های جدید)

ثبت الکترونیکی چک در سامانه صیاد، بخش جدید و حیاتی طریقه نوشتن چک ضمانت در دوره کنونی است. عدم ثبت صحیح در این سامانه، چک را بی اعتبار می کند.

1. ورود به سامانه صیاد:

   شما می توانید از طریق اینترنت بانک، موبایل بانک، یا برنامه های پرداخت معتبر و مجاز به سامانه صیاد دسترسی پیدا کنید. هر بانک اپلیکیشن یا پلتفرم آنلاین مخصوص به خود را برای این منظور دارد.

2. انتخاب گزینه صدور چک و وارد کردن مشخصات:

   پس از ورود، گزینه صدور چک یا ثبت چک جدید را انتخاب کنید. سپس باید تمامی اطلاعات درج شده روی برگه فیزیکی چک را (شماره سریال چک، مبلغ، تاریخ، نام گیرنده) به دقت در سامانه وارد نمایید.

3. نحوه صحیح انتخاب بابت و درج جزئیات ضمانت در سامانه:

   این قسمت، مهمترین بخش ثبت چک ضمانت در سامانه صیاد است و بسیاری از رقبا به تفصیل به آن نپرداخته اند. در سامانه صیاد، گزینه ای تحت عنوان بابت وجود دارد که باید در آن به صراحت نوع ضمانت را مشخص کنید. به عنوان مثال:

   • نوع تراکنش: از میان گزینه ها، ضمانت را انتخاب کنید.
   • شرح بابت: در این قسمت، جزئیات دقیق تری از ضمانت را وارد کنید. مثلاً: ضمانت حسن انجام کار طبق قرارداد شماره ۱۲۳۴۵ مورخ ۱۴۰۳/۰۵/۲۰ یا ضمانت تخلیه ملک استیجاری به آدرس … به موجب اجاره نامه مورخ ۱۴۰۳/۰۶/۰۱.
   • شماره قرارداد: اگر قرارداد پشتیبانی وجود دارد، شماره آن را وارد کنید.
   • تاریخ قرارداد: تاریخ قرارداد اصلی را ذکر کنید.
   • نوع تعهد: به طور خلاصه ماهیت تعهد را بنویسید (مثلاً تعهدات کاری، اجاره بها، بازپرداخت وام).

   این جزئیات به صورت الکترونیکی ثبت می شوند و در صورت بروز اختلاف، به عنوان مدرکی معتبر در کنار برگه فیزیکی چک و قرارداد کتبی، برای اثبات ماهیت ضمانتی چک به کار می آیند.

4. تأیید نهایی توسط صادرکننده و تأیید توسط گیرنده در سامانه صیاد:

   پس از وارد کردن تمامی اطلاعات، صادرکننده باید آن را تأیید نهایی کند. سپس، گیرنده چک نیز باید وارد سامانه صیاد شده و اطلاعات چک ثبت شده را بررسی و تأیید کند. تا زمانی که گیرنده تأیید نکند، چک از نظر قانونی اعتبار کامل نخواهد داشت.

اهمیت قرارداد کتبی پشتوانه چک ضمانت

پیشتر نیز اشاره شد، قرارداد کتبی پشتوانه چک ضمانت، سندی است که به چک اعتبار و ماهیت حقوقی مشخص می بخشد. بدون این قرارداد، چک ضمانت می تواند به سادگی به یک چک عادی تبدیل شده و صادرکننده را در معرض خطرات حقوقی و کیفری قرار دهد. این قرارداد نباید صرفاً یک توافق شفاهی باشد؛ بلکه باید به صورت مکتوب و با رعایت اصول حقوقی تنظیم شود.

شامل چه اطلاعاتی باید باشد؟

یک قرارداد جامع و کامل باید شامل موارد زیر باشد:

• مشخصات کامل طرفین: اطلاعات شناسایی دقیق صادرکننده و گیرنده چک شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس و شماره تماس.
• مشخصات کامل چک ضمانت: شماره سریال برگ چک، شماره حساب جاری، نام بانک و شعبه، مبلغ به عدد و حروف، و تاریخ سررسید چک.
• شرح دقیق تعهد اصلی: به وضوح بیان شود که چک بابت تضمین چه کاری یا چه تعهدی صادر شده است. هرچه این شرح دقیق تر و با جزئیات بیشتری باشد، در صورت بروز اختلاف، اثبات ماهیت ضمانتی چک آسان تر خواهد بود. مثلاً چک به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال بابت تضمین تخلیه ملک مسکونی واقع در آدرس: خیابان … پلاک … به شماره سند مالکیت … در تاریخ ۱۴۰۳/۰۷/۰۱.
• شروط نقض تعهد: دقیقاً مشخص شود در چه شرایطی و با نقض کدام یک از شروط قرارداد اصلی، گیرنده حق وصول چک ضمانت را پیدا خواهد کرد.
• زمان و شرایط بازپس گیری چک: تاریخ دقیق یا شرایطی که پس از آن، صادرکننده حق استرداد چک خود را دارد (مثلاً پس از اتمام دوره اجاره و تخلیه ملک، یا پس از اتمام حسن انجام کار و تسویه حساب).
• محل و تاریخ تنظیم قرارداد.

امضا، اثر انگشت و شهود

برای افزایش اعتبار قرارداد:

• امضا: هر دو طرف صادرکننده و گیرنده باید قرارداد را امضا کنند.
• اثر انگشت: توصیه می شود که هر دو طرف، علاوه بر امضا، اثر انگشت نیز در پایین قرارداد ثبت کنند. این کار به خصوص در موارد اختلافات حقوقی، می تواند به اثبات هویت و تأیید صحت قرارداد کمک شایانی کند.
• شهود: حضور حداقل دو شاهد و امضای آن ها در ذیل قرارداد، اعتبار حقوقی آن را به شدت افزایش می دهد. شهود باید از محتوای قرارداد و ماهیت ضمانتی چک آگاه باشند.

راهنمای حقوقی و عملی برای جلوگیری از سوءاستفاده و پیگیری قانونی

حتی با رعایت تمامی نکات مربوط به طریقه نوشتن چک ضمانت و ثبت آن، آگاهی از توصیه های حقوقی و نحوه پیگیری قانونی برای هر دو طرف (صادرکننده و گیرنده) ضروری است. این بخش به بررسی این توصیه ها می پردازد.

توصیه های کلیدی برای صادرکننده چک ضمانت

به عنوان صادرکننده چک ضمانت، مسئولیت حفظ حقوق و جلوگیری از سوءاستفاده از چک شما بر عهده خودتان است. نکات زیر را به خاطر بسپارید:

1. همیشه عبارت بابت ضمانت را روی چک (و در سامانه صیاد) درج کنید و جزئیات را در قرارداد ثبت کنید: این عبارت، مهمترین سد دفاعی شما در برابر هرگونه ادعای واهی از سوی دارنده است. بدون آن، اثبات ماهیت ضمانتی چک بسیار دشوار خواهد بود. در سامانه صیاد نیز در قسمت بابت حتماً ضمانت را انتخاب کرده و شرح کامل تعهد را بنویسید.
2. از ارائه چک سفید امضا به هر عنوانی خودداری کنید: چک سفید امضا، به دارنده اجازه می دهد تا هر مبلغ و تاریخی را روی آن درج کند و این کار می تواند عواقب بسیار سنگینی برای شما داشته باشد. این نوع چک، بیشترین ریسک سوءاستفاده را دارد و اکیداً توصیه می شود از صدور آن خودداری کنید.
3. چگونه در صورت انجام تعهد و عدم بازگرداندن چک، اقدام قانونی (مثل ارسال اظهارنامه) انجام دهید: اگر تعهد خود را به طور کامل انجام داده اید اما گیرنده از بازگرداندن چک ضمانت خودداری می کند، فوراً اقدام کنید. اولین گام می تواند ارسال یک اظهارنامه رسمی حقوقی باشد. در این اظهارنامه، ضمن بیان ایفای تعهد، از گیرنده بخواهید ظرف مهلت مشخصی (مثلاً یک هفته) چک را به شما بازگرداند. این اظهارنامه به عنوان مدرکی رسمی برای اثبات ایفای تعهد شما و عدم حق دارنده در نگهداری چک، مورد استفاده قرار می گیرد.
4. روش های پیگیری حقوقی برای ابطال چک ضمانت: در صورتی که پس از ارسال اظهارنامه، چک بازگردانده نشد، می توانید دادخواست ابطال چک ضمانت یا استرداد لاشه چک را در دادگاه حقوقی مطرح کنید. با ارائه قرارداد پشتیبان، اظهارنامه و سایر مدارک اثبات کننده ایفای تعهد، می توانید از دادگاه بخواهید تا دستور ابطال چک را صادر کند و در صورت لزوم، حکم به بازگرداندن آن دهد.

توصیه های کلیدی برای گیرنده چک ضمانت

به عنوان گیرنده چک ضمانت نیز باید نکاتی را رعایت کنید تا حقوق شما محفوظ بماند و در صورت لزوم، بتوانید از طریق قانونی اقدام کنید.

1. اطمینان از تکمیل و ثبت صحیح چک در سامانه صیاد و قرارداد کتبی: پیش از پذیرش چک، مطمئن شوید که تمامی اطلاعات روی برگه چک به دقت تکمیل شده، عبارت بابت ضمانت به صراحت درج شده و اطلاعات آن در سامانه صیاد نیز به درستی ثبت و توسط شما تأیید شده است. همچنین، حتماً یک قرارداد کتبی جامع با جزئیات کامل تعهد و شرایط ضمانت داشته باشید.
2. حفظ دقیق قرارداد و مدارک اثبات کننده تعهد: قرارداد کتبی و هرگونه مدرک دیگری که نشان دهنده تعهد اصلی (مانند فاکتورها، رسیدها، گزارش های انجام کار، پیامک ها یا مکاتبات) است، باید به دقت نگهداری شود. این مدارک، اساس اثبات نقض تعهد توسط صادرکننده در دادگاه هستند.
3. آگاهی از شرایط قانونی وصول چک ضمانت: چک ضمانت تنها در صورت عدم انجام تعهد اصلی قابل وصول است. اگر صادرکننده تعهد خود را انجام داده باشد، شما حق وصول چک را ندارید و در صورت اقدام به وصول، مرتکب خیانت در امانت شده اید.
4. مراحل پیگیری حقوقی در صورت عدم انجام تعهد:

   در صورتی که صادرکننده به تعهد خود عمل نکرد، شما می توانید برای وصول چک ضمانت از طریق حقوقی اقدام کنید. مراحل کلی به شرح زیر است:

   • دریافت گواهی عدم پرداخت: ابتدا به بانک مراجعه کرده و درخواست گواهی عدم پرداخت (گواهی برگشت چک) کنید. بانک به ماهیت ضمانتی چک کاری ندارد و اگر موجودی نباشد، گواهی عدم پرداخت صادر می کند.
   • دادخواست مطالبه وجه چک: با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت، کپی چک و مهمتر از همه، قرارداد کتبی و مدارک اثبات کننده نقض تعهد، به دادگاه حقوقی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه وجه چک را تنظیم و ارائه دهید.
   • دادگاه صالح: دعوی وصول چک ضمانت می تواند در یکی از دادگاه های زیر مطرح شود:
     • محل اقامت صادرکننده چک.
     • محل انعقاد قرارداد اصلی.
     • محل انجام تعهد اصلی.
     • محل بانک صادرکننده چک.
5. مقایسه روش های وصول از طریق حقوقی و ثبتی:

   برای وصول چک ضمانت، عموماً روش حقوقی مورد استفاده قرار می گیرد. در خصوص چک های صیادی جدید، امکان پیگیری ثبتی (از طریق اداره ثبت) نیز فراهم است که می تواند سریع تر باشد، اما معمولاً مستلزم پرداخت ۵ درصد از مبلغ چک به عنوان هزینه اجرا است. روش حقوقی ممکن است زمان برتر باشد اما هزینه های اولیه کمتری دارد و امکان مطالبه خسارات تأخیر تأدیه نیز در آن وجود دارد.

6. نحوه اثبات ضمانتی بودن چک در دادگاه:

   در دادگاه، دارنده باید اثبات کند که صادرکننده به تعهد خود عمل نکرده است. این اثبات با ارائه مدارکی چون قرارداد کتبی، مکاتبات، شهادت شهود، و گواهی عدم پرداخت صورت می گیرد. هرچه مستندات شما کامل تر باشد، شانس پیروزی در پرونده بیشتر خواهد بود.

سوالات متداول (FAQ) و ابهامات رایج

در این بخش به برخی از پرسش های متداول و ابهامات رایج کاربران درباره طریقه نوشتن چک ضمانت پاسخ می دهیم:

آیا چک ضمانت قابل برگشت زدن کیفری است؟

خیر، بر اساس ماده ۱۳ قانون صدور چک، چکی که بابت تضمین انجام معامله یا تعهد صادر شده باشد، فاقد وصف کیفری است. بنابراین، در صورت عدم موجودی، دارنده نمی تواند علیه صادرکننده شکایت کیفری مطرح کند و تنها از طریق حقوقی قابل پیگیری است.

اگر روی چک بابت ضمانت نوشته نشود، چه مشکلی پیش می آید و چگونه قابل اثبات است؟

اگر عبارت بابت ضمانت روی چک درج نشود، چک ممکن است در نگاه اول به عنوان یک چک عادی تلقی شود. در این صورت، صادرکننده برای اثبات ماهیت ضمانتی آن باید در دادگاه دلایل و مستندات قوی ارائه دهد، مانند قرارداد کتبی پشتیبان، شهادت شهود، یا سایر مدارک که نشان دهنده توافق بر سر ضمانتی بودن چک است. این فرایند ممکن است زمان بر و دشوار باشد و احتمالاً منجر به پیگیری کیفری نیز شود.

بانک به عبارت بابت ضمانت روی چک توجه می کند؟

خیر، بانک ها در هنگام وصول چک، به ماهیت ضمانتی بودن آن توجهی نمی کنند و صرفاً موجودی حساب، صحت امضا و سایر اطلاعات ظاهری چک را بررسی می کنند. درج این عبارت بیشتر برای اثبات حقوقی ماهیت چک در مراجع قضایی کاربرد دارد و برای بانک ملاک عمل نیست.

چگونه می توانم چک ضمانت خود را پس بگیرم؟

پس از انجام کامل تعهدات خود که چک بابت آن صادر شده بود، می توانید از گیرنده بخواهید که چک را به شما بازگرداند. در صورت عدم بازگرداندن، ابتدا یک اظهارنامه رسمی حقوقی برای او ارسال کنید. اگر باز هم چک بازگردانده نشد، می توانید با طرح دادخواست استرداد لاشه چک در دادگاه، از طریق قانونی برای بازپس گیری چک خود اقدام کنید.

اگر دارنده چک ضمانت را سوءاستفاده کند، چه مجازاتی دارد؟

اگر دارنده چک ضمانت را بدون نقض تعهد اصلی توسط صادرکننده به اجرا بگذارد، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. صادرکننده می تواند با ارائه مدارک اثبات کننده ایفای تعهد و ماهیت ضمانتی چک، علیه دارنده شکایت کیفری خیانت در امانت را مطرح کند که مجازات آن حبس و جزای نقدی است.

آیا می توان برای چک ضمانت تاریخ آینده زد؟

بله، می توان برای چک ضمانت تاریخ آینده درج کرد. تاریخ روی چک (چه حال و چه آینده) تأثیری بر ماهیت ضمانتی آن ندارد، مشروط بر اینکه عبارت بابت ضمانت و قرارداد پشتیبان وجود داشته باشد. با این حال، باید در نظر داشت که از تاریخ سررسید، چک قابل وصول در بانک است و دارنده می تواند در صورت عدم موجودی، آن را برگشت بزند (البته صرفاً با پیگیری حقوقی).

مبلغ چک ضمانت باید چقدر باشد؟ (مثلاً بیشتر از اصل تعهد)

مبلغ چک ضمانت معمولاً برابر یا کمی بیشتر از ارزش تعهد اصلی در نظر گرفته می شود تا پوشش دهنده خسارات احتمالی یا جریمه های عدم انجام تعهد باشد. تعیین مبلغ بیشتر از اصل تعهد قانونی است، اما باید به صراحت در قرارداد کتبی پشتوانه چک ذکر و دلایل آن توجیه شود تا از هرگونه ابهام یا سوءتفاهم جلوگیری گردد.

آیا بدون قرارداد کتبی هم می توان چک ضمانت صادر کرد؟

بله، می توان صادر کرد، اما این کار به شدت خطرناک است و به هیچ عنوان توصیه نمی شود. بدون قرارداد کتبی، اثبات ماهیت ضمانتی چک در دادگاه بسیار دشوار خواهد بود و دارنده می تواند به سادگی ادعا کند که چک بابت دین عادی صادر شده است. این امر می تواند صادرکننده را با پیگیری های حقوقی و حتی کیفری (در صورت عدم اثبات ضمانتی بودن) مواجه کند.

چک ضمانت وام ازدواج چگونه نوشته می شود؟

برای چک ضمانت وام ازدواج، همانند سایر چک های ضمانتی، لازم است عبارت بابت ضمانت بازپرداخت وام ازدواج آقای/خانم [نام متقاضی وام] روی برگه چک و در سامانه صیاد درج شود. همچنین، جزئیات وام و مشخصات چک باید در قرارداد یا فرم های مربوط به بانک یا مؤسسه مالی (که وام را پرداخت می کند) ثبت شود. این کار به وضوح ماهیت ضمانتی چک را مشخص می کند.

نتیجه گیری

چک ضمانت ابزاری قدرتمند و پرکاربرد در معاملات و تعهدات مالی است که می تواند امنیت خاطر طرفین را فراهم آورد. با این حال، پیچیدگی های حقوقی و تغییرات اخیر در قانون چک (به ویژه با ورود سامانه صیاد)، ضرورت آگاهی کامل از طریقه نوشتن چک ضمانت و جزئیات مربوط به آن را بیش از پیش آشکار می سازد. از درک مفهوم ماهیتی چک ضمانت و تفاوت آن با چک عادی گرفته تا رعایت دقیق مراحل تکمیل فیزیکی برگه چک، درج عبارت بابت ضمانت و ثبت صحیح اطلاعات در سامانه صیاد، هر گام از این فرایند از اهمیت حیاتی برخوردار است.

تأکید بر لزوم وجود یک قرارداد کتبی جامع و دقیق به عنوان پشتوانه چک، نکته ای کلیدی است که می تواند صادرکننده را از سوءاستفاده های احتمالی محافظت کند و گیرنده را در پیگیری حقوق خود یاری رساند. آگاهی از توصیه های حقوقی برای هر دو طرف، مسیر را برای جلوگیری از اختلافات و در صورت لزوم، پیگیری قانونی هموار می سازد. به یاد داشته باشید که این مقاله یک راهنمای جامع است، اما در موارد پیچیده و خاص، همواره مشورت با وکیل یا کارشناس حقوقی متخصص در امور چک و اسناد تجاری، بهترین راهکار برای تضمین حقوق شما خواهد بود.

اگر در خصوص طریقه نوشتن چک ضمانت یا سایر مسائل حقوقی مربوط به چک، سوالات بیشتری دارید، می توانید در بخش نظرات مطرح کنید. همچنین، برای دریافت مشاوره تخصصی و اطمینان از صحت اقدامات خود، می توانید از خدمات مشاوره حقوقی مرتبط بهره مند شوید.