نمونه دادخواست مطالبه وجه چک طبق قانون جدید

دریافت وجه چک برگشتی طبق قوانین جدید و به ویژه اصلاحات سال ۱۳۹۷ قانون صدور چک، نیازمند آگاهی از روش های مختلف مطالبه و تنظیم دقیق دادخواست است. این مقاله یک راهنمای جامع برای دارندگان چک (اعم از صیادی و غیرصیادی) ارائه می دهد تا بتوانند با آگاهی کامل از تمامی مراحل قانونی، اقدامات لازم را برای وصول مطالبات خود انجام دهند.

چک به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری در مبادلات مالی کشور، همواره نقش کلیدی در اقتصاد ایفا کرده است. با این حال، معضل چک های برگشتی و اطاله دادرسی، لزوم بازنگری در قوانین مربوط به آن را بیش از پیش نمایان ساخت. قانون جدید صدور چک، به ویژه اصلاحات مصوب سال ۱۳۹۷، با هدف تسهیل و تسریع روند وصول مطالبات و کاهش پرونده های قضایی، تغییرات بنیادینی را به همراه داشته است. این تحولات، خصوصاً با معرفی «چک صیادی» و فراهم آوردن امکان صدور اجرائیه مستقیم از دادگاه، دریچه جدیدی را برای دارندگان چک گشوده است.

هدف از این نوشتار، روشن ساختن مسیر حقوقی مطالبه وجه چک، از آغاز برگشت خوردن تا مرحله نهایی وصول است. در این راستا، به بررسی جامع انواع چک، تشریح کامل روش های قانونی مطالبه وجه (کیفری، حقوقی، ثبتی و اجرائیه مستقیم)، و ارائه نمونه دادخواست های کاربردی و دقیق خواهیم پرداخت. همچنین، نکات حقوقی کلیدی و رایج ترین دفاعیات مطرح شده از سوی صادرکننده چک نیز مورد تحلیل قرار خواهد گرفت تا خواننده با دیدی شفاف و عمیق، بتواند بهترین تصمیم را برای استیفای حقوق خود اتخاذ کند.

درک مبانی؛ چک و تحولات قانونی جدید

برای گام نهادن در مسیر حقوقی مطالبه وجه چک، لازم است ابتدا با ماهیت این سند و تغییرات قانونی اخیر آن آشنا شویم. این آشنایی، مبنای درک صحیح از روش های پیش رو و انتخاب مؤثرترین راهکار خواهد بود.

چک چیست؟ تفاوت چک صیادی و غیرصیادی

چک در قانون تجارت ایران، یک سند تجاری و از ابزارهای مهم پرداخت است که به موجب آن، صادرکننده به بانک دستور می دهد مبلغ معینی را در وجه دارنده یا به حواله کرد او پرداخت کند. این سند از دیرباز به دلیل قابلیت نقدشوندگی بالا و سهولت در نقل و انتقال، مورد استفاده گسترده ای قرار گرفته است.

با تصویب قانون جدید صدور چک در سال ۱۳۹۷ و اصلاحات بعدی، انواع چک در ایران به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

• چک صیادی (جدید): این چک ها دارای شناسه ۱۶ رقمی منحصربه فرد هستند و مشخصات آنها باید قبل از صدور، توسط صادرکننده در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت و تایید شود. ویژگی بارز چک صیادی، امکان پیگیری آسان تر و قابلیت صدور اجرائیه مستقیم از دادگاه در صورت برگشت خوردن است که نیاز به دادرسی طولانی را در بسیاری از موارد مرتفع می کند. این نوع چک ها امنیت بالاتری دارند و اطلاعات مربوط به سوابق صادرکننده در سامانه صیاد قابل استعلام است.
• چک های قدیمی (غیرصیادی): این چک ها فاقد شناسه صیادی هستند و مشمول قوانین پیش از اصلاحات سال ۱۳۹۷ می شوند. اگرچه همچنان معتبر هستند و قابلیت مطالبه وجه را دارند، اما فرآیند مطالبه آنها معمولاً طولانی تر بوده و نیازمند طرح دعوای حقوقی در دادگاه است.

تفاوت اساسی بین این دو نوع چک در نحوه صدور، اعتبار و مهم تر از آن، شیوه و سرعت مطالبه وجه آن ها در صورت برگشت خوردن است. چک های صیادی با هدف افزایش اعتبار چک، کاهش پرونده های قضایی و مبارزه با سوءاستفاده از این سند طراحی شده اند.

قانون جدید صدور چک (۱۳۹۷)؛ مهم ترین تغییرات

قانون جدید صدور چک (مصوب سال ۱۳۹۷ و الحاقات بعدی آن) تحولات چشمگیری در نظام حقوقی چک ایران ایجاد کرده است. اصلی ترین هدف این اصلاحات، افزایش کارایی و اعتبار چک و کاهش موارد سوءاستفاده از آن بوده است. مهم ترین تغییرات عبارتند از:

1. ثبت چک در سامانه صیاد: تمامی چک های جدید (صیادی) باید قبل از صدور توسط صادرکننده در سامانه یکپارچه بانک مرکزی (سامانه صیاد) ثبت شوند. سپس دارنده باید آن را تایید کند. این اقدام شفافیت را افزایش داده و امکان رهگیری چک را فراهم می کند.
2. حذف جنبه کیفری چک های وعده دار و تضمینی: در قانون جدید، تاکید بر جنبه حقوقی چک بیشتر شده و در بسیاری از موارد، جنبه کیفری از چک هایی که با شرایط خاصی (مانند وعده دار بودن، تضمینی بودن، بدون تاریخ بودن و…) صادر شده اند، سلب گردیده است. این امر مانع از سوءاستفاده از چک برای کلاهبرداری های کوچک و جلوگیری از اطاله دادرسی در دادسراها می شود.
3. امکان صدور اجرائیه مستقیم از دادگاه (ماده ۲۳ قانون صدور چک): این یکی از بزرگترین تحولات است. بر اساس ماده ۲۳ قانون جدید، دارنده چک صیادی می تواند با ارائه گواهی عدم پرداخت، از دادگاه صالح درخواست صدور اجرائیه مستقیم کند. این روش نیاز به طرح دعوای حقوقی و تشریفات طولانی آن را از بین می برد و فرآیند وصول وجه را به شدت تسریع می کند.
4. مسدود کردن حساب صادرکننده: در صورت برگشت خوردن چک صیادی، مبلغ کسری موجودی حساب صادرکننده و کلیه حساب های وی نزد سایر بانک ها به میزان کسری چک مسدود می شود. این اقدام فشار بیشتری بر صادرکننده برای پرداخت بدهی وارد می کند.
5. صدور کد رهگیری: پس از برگشت خوردن چک، بانک مکلف است گواهی عدم پرداخت را به همراه کد رهگیری صادر کند. این کد برای پیگیری های بعدی و طرح دعاوی حقوقی ضروری است.

این تغییرات، فرآیند مطالبه وجه چک را تا حد زیادی متحول کرده و به نفع دارندگان چک، به خصوص چک های صیادی، عمل می کند و از سویی، مسئولیت صادرکنندگان را نیز افزایش می دهد.

برگشت زدن چک؛ شرایط و مدارک لازم

اولین گام برای مطالبه وجه چک برگشتی، برگشت زدن آن در بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت است. این فرآیند دارای شرایط و مدارک خاصی است که باید با دقت رعایت شود:

1. مدت زمان مراجعه به بانک:
   • برای چک های عادی و قدیمی: دارنده چک باید ظرف ۱۵ روز از تاریخ صدور (اگر در همان محل صدور به بانک ارائه شود) و یا ۴۵ روز (اگر از محلی به محل دیگر صادر شده باشد)، به بانک محال علیه مراجعه و آن را برای وصول ارائه دهد.
   • برای چک های صیادی: مهلت قانونی برای مراجعه به بانک و برگشت زدن چک، از تاریخ مندرج در چک و حداکثر تا سه سال پس از آن است. البته توصیه اکید این است که هرچه سریع تر پس از سررسید، برای برگشت زدن اقدام شود.
2. نحوه دریافت گواهی عدم پرداخت:
   • پس از مراجعه به بانک و عدم وجود موجودی کافی در حساب صادرکننده، بانک گواهی عدم پرداخت یا کسری موجودی صادر می کند.
   • این گواهی باید حاوی مشخصات کامل چک، دلیل عدم پرداخت، مشخصات صادرکننده و مهم تر از همه، کد رهگیری باشد. کد رهگیری برای پیگیری های قانونی بعدی، به خصوص در مورد چک های صیادی و صدور اجرائیه مستقیم، حیاتی است.
3. مدارک مورد نیاز برای برگشت زدن چک:
   • اصل برگ چک
   • کارت شناسایی معتبر دارنده چک

دریافت گواهی عدم پرداخت صحیح و معتبر، اولین و مهم ترین مدرک برای هرگونه اقدام حقوقی، کیفری یا ثبتی علیه صادرکننده چک است. بدون این گواهی، امکان مطالبه وجه از طریق مراجع قانونی وجود نخواهد داشت.

بررسی جامع روش های قانونی مطالبه وجه چک

پس از برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک با چهار مسیر اصلی برای مطالبه وجه خود روبروست. انتخاب هر یک از این روش ها به نوع چک (صیادی یا غیرصیادی)، شرایط خاص پرونده و اهداف دارنده چک بستگی دارد.

روش اول: درخواست صدور اجرائیه از اجرای احکام دادگستری (ویژه چک های صیادی جدید)

این روش که بر اساس ماده ۲۳ قانون اصلاحی صدور چک (مصوب ۱۳۹۷) معرفی شده است، سریع ترین و کارآمدترین راه برای مطالبه وجه چک های صیادی است. این روش، مراحل دادرسی طولانی را حذف کرده و مستقیماً به مرحله اجرای حکم وارد می شود.

مزایا:

• سرعت بالا: نیازی به طرح دعوای حقوقی و طی کردن مراحل طولانی رسیدگی قضایی نیست.
• عدم نیاز به تشریفات دادرسی: به جای دادخواست حقوقی و جلسات دادگاه، مستقیماً درخواست صدور اجرائیه ارائه می شود.
• امکان توقیف اموال و ممنوع الخروجی: به محض صدور اجرائیه، امکان شناسایی و توقیف اموال صادرکننده و همچنین ممنوع الخروجی او فراهم می شود.

شرایط:

• چک باید از نوع صیادی باشد و مشخصات آن در سامانه صیاد ثبت شده باشد.
• در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نشده باشد.
• در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
• گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت طبق ماده ۱۴ قانون صدور چک (مانند مفقودی یا سرقت) صادر نشده باشد.
• وجود کد رهگیری در گواهی عدم پرداخت از بانک ضروری است.

مراحل گام به گام:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت درخواست صدور اجرائیه، به همراه اصل چک و گواهی عدم پرداخت دارای کد رهگیری.
2. پرونده به دادگاه صالح ارجاع شده و در صورت احراز شرایط ماده ۲۳، دادگاه بلافاصله دستور صدور اجرائیه را صادر می کند.
3. ابلاغ اجرائیه به صادرکننده چک.
4. صادرکننده ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه، مکلف است بدهی خود را پرداخت کند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد یا مالی معرفی کند.
5. در غیر این صورت، اجرای احکام دادگستری بر اساس درخواست دارنده، نسبت به توقیف اموال و سایر اقدامات اجرایی اقدام می کند.

مطابق ماده ۲۳ قانون اصلاحی صدور چک، در صورتی که دارنده چک صیادی با عدم موجودی مواجه شود، می تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت از دادگاه صالح، صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل را درخواست کند. این امر یکی از مهمترین تسهیلات قانونی برای وصول مطالبات چک محسوب می شود.

روش دوم: مطالبه وجه چک از طریق دعوای حقوقی در دادگاه

این روش که برای انواع چک ها (به ویژه چک های قدیمی و چک های صیادی که شرایط اجرائیه مستقیم را ندارند) کاربرد دارد، یک مسیر دادرسی کامل با تمامی تشریفات قانونی است.

موارد کاربرد:

• چک های قدیمی (غیرصیادی) که مشمول قانون جدید ماده ۲۳ نمی شوند.
• چک های صیادی که به دلیل وجود شرط، تضمین یا فقدان تاریخ، شرایط اجرائیه مستقیم را ندارند.
• مواردی که دارنده قصد مطالبه از ضامن یا ظهرنویس (علاوه بر صادرکننده) را دارد.
• زمانی که علاوه بر اصل وجه چک، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه نیز مدنظر باشد.

مزایا:

• امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: برخلاف روش اجرائیه مستقیم از اجرای احکام و ثبت، در این روش می توان علاوه بر اصل وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه را نیز از تاریخ سررسید چک مطالبه کرد.
• امکان مطالبه از تمامی مسئولین: دارنده می تواند علاوه بر صادرکننده، از ضامنین و ظهرنویسان نیز مطالبه وجه و خسارات کند.
• امکان تامین خواسته: قبل از صدور حکم نهایی، می توان با اخذ قرار تامین خواسته، نسبت به توقیف اموال خوانده اقدام کرد.

معایب:

• طولانی بودن روند رسیدگی: این روش نیازمند طرح دادخواست، تبادل لوایح، برگزاری جلسات دادرسی و صدور حکم است که ممکن است زمان بر باشد.
• هزینه های دادرسی: مستلزم پرداخت هزینه دادرسی به میزان ۳.۵ درصد مبلغ خواسته است.

دادگاه صالح:

دادگاه صالح برای مطالبه وجه چک به صورت حقوقی، بر اساس رای وحدت رویه دیوان عالی کشور، یکی از دادگاه های زیر است:

• محل اقامت خوانده (صادرکننده چک)
• محل صدور چک
• محل انجام تعهد (محل بانک محال علیه)

نکته: اگر مبلغ چک کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است؛ در غیر این صورت، دادگاه عمومی حقوقی صلاحیت رسیدگی دارد.

روش سوم: مطالبه وجه چک از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور

چک در حکم سند لازم الاجرا تلقی می شود و بر همین اساس، می توان از طریق اداره ثبت نیز برای وصول آن اقدام کرد. این روش کمتر از دو روش قبلی مورد استفاده قرار می گیرد اما مزایای خاص خود را دارد.

شرایط:

• امضای صادرکننده چک باید با نمونه امضای وی در بانک مطابقت داشته باشد. در صورت مغایرت امضا، اداره ثبت از صدور اجرائیه خودداری می کند.
• فقط می توان علیه صادرکننده چک اقدام کرد و امکان مطالبه از ظهرنویس یا ضامن وجود ندارد.

مزایا:

• سرعت نسبی: در مقایسه با دعوای حقوقی، فرآیند در اداره ثبت ممکن است سریع تر باشد.
• امکان ممنوع الخروجی: می توان از طریق اداره ثبت، صادرکننده چک را ممنوع الخروج کرد.

معایب:

• عدم امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: اداره ثبت تنها وجه اصلی چک را مطالبه می کند و نمی توان خسارت تأخیر تأدیه را از این طریق وصول کرد.
• محدودیت علیه صادرکننده: فقط علیه صادرکننده چک قابل اعمال است و شامل ضامنین یا ظهرنویسان نمی شود.

مراحل:

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، دارنده چک با مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک محل، درخواست صدور اجرائیه ثبتی را مطرح می کند. این اداره پس از بررسی و احراز شرایط، اجرائیه را صادر و به صادرکننده ابلاغ می نماید. در صورت عدم پرداخت در مهلت قانونی، عملیات اجرایی برای توقیف و فروش اموال صادرکننده آغاز می شود.

روش چهارم: شکایت کیفری بابت چک بلامحل (محدود و با شرایط خاص)

جنبه کیفری چک، یکی از ضمانت های اجرایی قدیمی برای وصول وجه چک بود که در قانون جدید بسیار محدود شده است. این روش تنها در صورتی قابل اعمال است که چک دارای شرایط بسیار خاصی باشد.

موارد کاربرد:

• فقط در صورتی که چک دارای تمامی شرایط قانونی (به تاریخ روز، بدون شرط، تضمین و…) باشد.
• در عمل، این روش برای چک های صیادی کمتر کاربرد دارد زیرا قانون جدید بر جنبه حقوقی تمرکز بیشتری دارد.

مهلت ها:

• مهلت ۶ ماهه برای برگشت زدن چک از تاریخ صدور (برای چک های عادی) یا تاریخ سررسید (برای چک های صیادی که تاریخ روز صادر شده اند).
• مهلت ۶ ماهه برای طرح شکایت کیفری از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت.

محدودیت ها:

موارد زیر فاقد جنبه کیفری هستند و نمی توان بابت آن ها شکایت کیفری مطرح کرد:

• چک تضمینی
• چک مشروط
• چک وعده دار (تاریخ واقعی صدور مقدم بر تاریخ مندرج در چک باشد)
• چک سفید امضا
• چک بدون تاریخ (که تاریخ آن توسط دارنده تکمیل شود)
• چکی که بابت معاملات نامشروع یا ربا صادر شده باشد.

دادسرای صالح:

دادسرای صالح برای رسیدگی به شکایت کیفری، دادسرای محل صدور گواهی عدم پرداخت است.

با توجه به محدودیت های فراوان و حذف جنبه کیفری از بسیاری از چک ها در قانون جدید، این روش به ندرت به دارندگان چک توصیه می شود و در اغلب موارد، سایر روش های حقوقی و ثبتی کارآمدتر هستند.

نمونه دادخواست های کاربردی و اظهارنامه ها

تنظیم دقیق دادخواست، کلید موفقیت در مطالبه وجه چک است. در این بخش، نمونه هایی از مهم ترین دادخواست ها و اظهارنامه ها را برای شرایط مختلف ارائه می دهیم.

نمونه دادخواست مطالبه وجه چک صیادی (جهت صدور اجرائیه مستقیم)

این دادخواست برای چک های صیادی است که فاقد هرگونه شرط یا تضمین بوده و مطابق با ماده ۲۳ قانون جدید صدور چک، مستقیماً از دادگاه تقاضای صدور اجرائیه می شود.

بسمه تعالی

خواهان: [نام و نام خانوادگی/نام شرکت]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی/ثبتی: [شماره ملی/شناسه ملی]

خوانده: [نام و نام خانوادگی/نام شرکت]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی/ثبتی: [شماره ملی/شناسه ملی]

خواسته: درخواست صدور اجرائیه نسبت به وجه یک فقره چک صیاد به شماره [شماره سریال چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال و کلیه خسارات قانونی (شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی) بر اساس ماده ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی ۱۳۹۷.

دلایل و منضمات:
۱. اصل و کپی مصدق چک صیاد به شماره [شماره سریال چک]
۲. اصل و کپی مصدق گواهی عدم پرداخت صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به شماره [شماره گواهی] و دارای کد رهگیری [کد رهگیری] مورخ [تاریخ گواهی]
۳. تصویر مصدق کارت ملی خواهان

ریاست محترم دادگاه عمومی [شهرستان/محل دادگاه صالح]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند، خوانده محترم آقای/خانم/شرکت [نام خوانده] یک فقره چک صیاد به شماره [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] در وجه اینجانب/موکل [نام خواهان] صادر نموده است. اینجانب/موکل در تاریخ سررسید مقرر، به بانک محال علیه مراجعه نمودم که متأسفانه به دلیل عدم موجودی کافی در حساب صادرکننده، چک مذکور برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی] و کد رهگیری [کد رهگیری] صادر گردیده است که رونوشت مصدق آن ضم دادخواست است. تاکنون نیز خوانده محترم نسبت به پرداخت وجه چک و ایفای تعهد خود اقدامی ننموده اند.

لذا، با تقدیم این دادخواست و با استناد به ماده ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۳۹۷ و با توجه به اینکه چک صیادی موصوف فاقد هرگونه شرط و تضمین بوده و گواهی عدم پرداخت آن به دلیل دستور عدم پرداخت صادر نگردیده است، تقاضای صدور اجرائیه علیه خوانده محترم جهت مطالبه اصل وجه چک به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال و تمامی خسارات قانونی (شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی) مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی/وکیل خواهان
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:

نمونه دادخواست مطالبه وجه چک (حقوقی – برای چک های قدیمی یا شرایط خاص)

این نمونه برای چک هایی است که امکان صدور اجرائیه مستقیم را ندارند (مانند چک های قدیمی یا چک های صیادی دارای شرط و تضمین) و نیاز به طی مراحل دادرسی حقوقی است. در این نوع دادخواست معمولاً درخواست تامین خواسته نیز مطرح می شود.

بسمه تعالی

خواهان: [نام و نام خانوادگی/نام شرکت]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی/ثبتی: [شماره ملی/شناسه ملی]

خوانده: [نام و نام خانوادگی/نام شرکت]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی/ثبتی: [شماره ملی/شناسه ملی]

خواسته: ۱. محکومیت خوانده به پرداخت وجه یک فقره چک به شماره [شماره سریال چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال.
۲. محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا زمان پرداخت کامل وجه.
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و سایر هزینه ها).
۴. بدواً صدور قرار تامین خواسته از اموال خوانده به میزان خواسته.

دلایل و منضمات:
۱. اصل و کپی مصدق چک به شماره [شماره سریال چک]
۲. اصل و کپی مصدق گواهی عدم پرداخت صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی]
۳. تصویر مصدق کارت ملی خواهان
۴. در صورت وجود: وکالت نامه وکیل

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [شهرستان/محل دادگاه صالح]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند، خوانده محترم آقای/خانم/شرکت [نام خوانده] یک فقره چک به شماره [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] در وجه اینجانب/موکل [نام خواهان] صادر نموده اند. اینجانب/موکل در تاریخ سررسید مقرر به بانک محال علیه مراجعه نمودم که متأسفانه به دلیل [علت عدم پرداخت، مثلاً عدم موجودی کافی/مسدودی حساب/کسر موجودی]، چک مذکور برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی] صادر گردیده است که رونوشت مصدق آن ضم دادخواست است. با وجود مراجعات مکرر، خوانده محترم تاکنون نسبت به پرداخت وجه چک و خسارات مربوطه اقدامی ننموده اند.

لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۳۱۰، ۳۱۳ قانون تجارت و مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، اولاً تقاضای صدور قرار تامین خواسته از کلیه اموال و دارایی های خوانده محترم قبل از رسیدگی ماهوی و اجرای فوری آن مورد استدعاست، ثانیاً صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل وجه چک به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک [تاریخ سررسید چک] تا زمان پرداخت کامل دین بر اساس شاخص بانک مرکزی، و نیز کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) در حق اینجانب/موکل مورد استدعا می باشد.

توضیح در مورد تامین خواسته: تامین خواسته، روشی است که دارنده چک می تواند قبل از صدور حکم قطعی، با ارائه مدارک کافی یا تودیع خسارت احتمالی، از دادگاه بخواهد اموال خوانده را به میزان خواسته توقیف کند. این اقدام از نقل و انتقال اموال توسط بدهکار جلوگیری کرده و وصول مطالبات را تضمین می کند.
توضیح در مورد اعسار از پرداخت هزینه دادرسی: در صورتی که خواهان توانایی پرداخت هزینه های دادرسی را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست مطالبه وجه، درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز مطرح کند. این درخواست نیازمند ارائه استشهادیه و مدارک مربوط به وضعیت مالی خواهان است.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی/وکیل خواهان
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:

نمونه دادخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه

گاهی اوقات، اصل وجه چک وصول شده اما خسارت تأخیر تأدیه آن به دلیل عدم مطالبه یا عدم رسیدگی در پرونده اصلی، باقی مانده است. این دادخواست برای مطالبه مستقل خسارت تأخیر تأدیه است.

بسمه تعالی

خواهان: [نام و نام خانوادگی]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی: [شماره ملی]

خوانده: [نام و نام خانوادگی]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی: [شماره ملی]

خواسته: مطالبه خسارت تأخیر تأدیه وجه چک به شماره [شماره سریال چک] به مبلغ [مبلغ اصل چک] ریال، از تاریخ [تاریخ سررسید چک] تا تاریخ پرداخت کامل، بر اساس شاخص بانک مرکزی و به انضمام کلیه خسارات دادرسی.

دلایل و منضمات:
۱. کپی مصدق چک به شماره [شماره سریال چک] و گواهی عدم پرداخت مربوطه
۲. کپی مصدق دادنامه قطعی صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه] به شماره [شماره دادنامه] (در صورت وجود رای قبلی در خصوص اصل وجه)
۳. کپی مصدق اجرائیه صادره از شعبه [شماره شعبه] اجرای احکام به شماره [شماره اجرائیه] (در صورت وصول اصل وجه از طریق اجرا)
۴. کپی مصدق اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] (در صورت ارسال اظهارنامه قبلی)
۵. تصویر مصدق کارت ملی خواهان

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [شهرستان/محل دادگاه صالح]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند: اینجانب [نام خواهان] به موجب یک فقره چک به شماره [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] مبلغ [مبلغ اصل چک] ریال از خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] طلبکار بوده ام. چک مذکور به دلیل عدم موجودی برگشت خورده است. اصل وجه چک به موجب [مثلاً دادنامه شماره … / اجرائیه شماره … / پرداخت مستقیم] وصول شده است، اما خسارت تأخیر تأدیه آن از تاریخ سررسید چک [تاریخ سررسید چک] تا زمان پرداخت کامل، کماکان پرداخت نشده است. اینجانب قبلاً در مورخ [تاریخ اظهارنامه] طی اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] نیز طلب خود را رسماً از خوانده مطالبه نموده ام.

لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۵۱۵ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی و رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه مبلغ [مبلغ اصل چک] ریال از تاریخ سررسید [تاریخ سررسید چک] تا تاریخ پرداخت کامل دین بر اساس شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی، به انضمام کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) در حق اینجانب مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی/وکیل خواهان
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:

نمونه دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده در سامانه صیاد

در صورتی که صادرکننده چک صیادی، علی رغم تعهد (شفاهی یا کتبی) به ثبت چک در سامانه صیاد، از این کار خودداری کرده باشد، دارنده می تواند از طریق دعوای حقوقی اقدام کند.

بسمه تعالی

خواهان: [نام و نام خانوادگی/نام شرکت]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی/ثبتی: [شماره ملی/شناسه ملی]

خوانده: [نام و نام خانوادگی/نام شرکت]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی/ثبتی: [شماره ملی/شناسه ملی]

خواسته: ۱. محکومیت خوانده به پرداخت وجه یک فقره چک صیاد به شماره [شماره سریال چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال.
۲. محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک.
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی.
۴. بدواً صدور قرار تامین خواسته با تودیع خسارت احتمالی.

دلایل و منضمات:
۱. اصل و کپی مصدق چک صیاد به شماره [شماره سریال چک]
۲. اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد از بانک محال علیه
۳. رونوشت مصدق قرارداد عادی مورخ [تاریخ قرارداد] (در صورت وجود منشاء تعهد کتبی برای ثبت چک)
۴. رونوشت مصدق اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] (در صورت ارسال برای ثبت چک)
۵. تصویر مصدق کارت ملی خواهان

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [شهرستان/محل دادگاه صالح]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند، خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] یک فقره چک صیاد به شماره [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] در وجه اینجانب/موکل [نام خواهان] صادر نموده است. مطابق قرارداد عادی مورخ [تاریخ قرارداد] فی مابین (که رونوشت آن ضم دادخواست است)، خوانده متعهد به ثبت مشخصات چک مذکور در سامانه صیاد حداکثر ظرف ۴۸ ساعت از تاریخ قرارداد بوده است. اما متأسفانه تاکنون از ثبت چک در سامانه امتناع ورزیده اند.

اینجانب/موکل طی ارسال اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] از خوانده درخواست نموده ام که نسبت به ثبت چک در سامانه صیاد اقدام کند، اما هیچ اقدامی صورت نگرفته است. متعاقباً، اینجانب/موکل در مورخ [تاریخ دریافت اعلامیه] طبق بخشنامه شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۱۱ بانک مرکزی، فرم اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد را از بانک محال علیه دریافت نموده ام که رونوشت آن ضم دادخواست است. نهایتاً، اینجانب/موکل به عنوان دارنده با حسن نیت چک صیاد ثبت نشده، با تقدیم این دادخواست، اولاً تقاضای صدور قرار تامین خواسته به استناد بند (د) ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی با ایداع خسارت احتمالی، و ثانیاً محکومیت خوانده به پرداخت وجه چک شماره [شماره سریال چک] به انضمام کلیه خسارات دادرسی و خسارت تأخیر تأدیه مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی/وکیل خواهان
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:

نمونه اظهارنامه مطالبه وجه چک

ارسال اظهارنامه قبل از طرح دعوا، یک اقدام حقوقی مؤثر است که می تواند نشان دهنده حسن نیت و تلاش برای حل مسالمت آمیز موضوع باشد. گاهی نیز در مراحل بعدی دادرسی به عنوان یک دلیل مثبته مورد استناد قرار می گیرد.

بسمه تعالی

عنوان: اظهارنامه مطالبه وجه چک بلامحل

مرجع ارسال: [نام و نام خانوادگی ارسال کننده اظهارنامه]
آدرس: [آدرس کامل ارسال کننده]
شماره ملی: [شماره ملی ارسال کننده]

مخاطب: [نام و نام خانوادگی مخاطب اظهارنامه]
آدرس: [آدرس کامل مخاطب]
شماره ملی: [شماره ملی مخاطب]

موضوع: مطالبه وجه چک شماره [شماره سریال چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال

با سلام،

احتراماً، مطابق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، مراتب زیر به صورت رسمی و قانونی به اطلاع جنابعالی می رسد:

همان طور که مستحضر هستید، یک فقره چک به شماره [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] در وجه اینجانب صادر نموده اید. اینجانب در تاریخ سررسید، جهت وصول وجه چک به بانک محال علیه مراجعه نمودم که متأسفانه به دلیل [عدم موجودی/کسری موجودی]، چک مذکور برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی] و کد رهگیری [کد رهگیری] (در صورت صیادی بودن چک) صادر گردیده است.

با توجه به اینکه مدت قابل توجهی از تاریخ سررسید چک می گذرد و جنابعالی تاکنون اقدامی جهت پرداخت وجه چک انجام نداده اید، بدین وسیله به جنابعالی اخطار می شود ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت کامل مبلغ بدهی (شامل اصل وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید و کلیه هزینه های متحمله) اقدام فرمایید.

بدیهی است در صورت امتناع از پرداخت در مهلت مقرر، اینجانب چاره ای جز مراجعه به مراجع قضایی و طرح دعوای حقوقی و/یا درخواست صدور اجرائیه (در خصوص چک صیادی) و مطالبه کلیه مبلغ بدهی به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت لزوم) نخواهم داشت و مسئولیت هرگونه عواقب قانونی بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی ارسال کننده
تاریخ: [تاریخ ارسال اظهارنامه]
امضا:

نمونه دادخواست مطالبه وجه چک قدیمی (غیرصیادی) با درخواست اعسار

این دادخواست برای چک های قدیمی است که با روش حقوقی مطالبه می شوند و خواهان همزمان درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز دارد.

بسمه تعالی

خواهان: [نام و نام خانوادگی]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی: [شماره ملی]

خوانده: [نام و نام خانوادگی]
اقامتگاه: [آدرس کامل]
شماره ملی: [شماره ملی]

خواسته: ۱. محکومیت خوانده به پرداخت وجه یک فقره چک به شماره [شماره سریال چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال.
۲. محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک.
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی.
۴. بدواً صدور قرار تامین خواسته از اموال خوانده.
۵. صدور حکم بر اعسار از پرداخت هزینه دادرسی.

دلایل و منضمات:
۱. اصل و کپی مصدق چک به شماره [شماره سریال چک]
۲. اصل و کپی مصدق گواهی عدم پرداخت صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی]
۳. تصویر مصدق کارت ملی خواهان
۴. استشهادیه اعسار از حداقل دو شاهد معتبر که از وضعیت مالی خواهان آگاهی دارند.
۵. فرم صورت برداری اموال (در صورت ارائه به دادگاه)

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [شهرستان/محل دادگاه صالح]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند: اینجانب [نام خواهان] به موجب کپی مصدق یک فقره چک تقدیمی به شماره [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] از خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] طلبکار می باشم. متأسفانه ایشان علی رغم مراجعات مکرر و فرا رسیدن سررسید چک، از تأدیه و پرداخت وجه آن امتناع می فرمایند. گواهی عدم پرداخت مربوطه نیز ضم دادخواست است.

همچنین، به دلیل مشکلات عدیده مالی، از جمله [ذکر دلیل عدم توانایی مالی، مثلاً بیکاری، بیماری، عدم دسترسی به اموال و…]، در حال حاضر قادر به پرداخت هزینه های دادرسی نمی باشم. لذا با توجه به مستندات ارائه شده از جمله استشهادیه اعسار و مستنداً به مواد ۱۹۸، ۵۱۵، ۵۲۲ و ۵۰۴ قانون آیین دادرسی مدنی و نیز ماده ۳۱۰ قانون تجارت، رسیدگی و صدور حکم به:

1. بدواً صدور قرار تامین خواسته و اجرای فوری آن در راستای مواد ۱۰۸ و ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی.
2. اعسار اینجانب از پرداخت هزینه دادرسی.
3. محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ خواسته به میزان [مبلغ چک به ریال] ریال و خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک [تاریخ سررسید چک] تا زمان پرداخت کامل، به انضمام کلیه خسارات قانونی و هزینه دادرسی (پس از رفع اعسار) در حق اینجانب مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی/وکیل خواهان
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:

محتویات رای مطالبه وجه چک

پس از طی مراحل دادرسی و در صورت اثبات حقانیت خواهان، دادگاه اقدام به صدور رأی می کند. یک رأی قضایی مطالبه وجه چک معمولاً شامل بخش های زیر است:

• تاریخ و شماره کلاسه پرونده و دادنامه: مشخصات شناسایی پرونده و رأی.
• مرجع رسیدگی: نام شعبه دادگاه صادرکننده رأی.
• خواهان و خوانده: مشخصات کامل طرفین دعوا.
• خواسته: همان طور که در دادخواست ذکر شده، مطالبه وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه و خسارات دادرسی.
• گردشکار: خلاصه ای از مراحل رسیدگی، از تقدیم دادخواست تا ختم رسیدگی.
• رأی دادگاه: بخش اصلی که شامل استدلال دادگاه و نبی نهایی بر محکومیت یا عدم محکومیت خوانده است. این بخش به تفصیل دلایل قانونی و مستندات را ذکر می کند.
• قابلیت اعتراض: معمولاً مدت زمان و نحوه اعتراض (تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی) به رأی نیز در آن قید می شود.

نکات حقوقی کلیدی و بایدها و نبایدها

در فرآیند مطالبه وجه چک، آگاهی از نکات حقوقی مهم و رایج می تواند به دارندگان چک در اتخاذ تصمیمات صحیح و افزایش شانس موفقیت کمک شایانی کند.

چک لیست مدارک ضروری برای اقدام حقوقی

قبل از هرگونه اقدام، اطمینان از کامل بودن مدارک ضروری است:

• اصل برگ چک: مهمترین مدرک که اساس مطالبه است.
• گواهی عدم پرداخت (یا کسری موجودی) بانک: با تاریخ، علت برگشت و دارای کد رهگیری (مخصوصاً برای چک های صیادی).
• کارت ملی یا شناسنامه: جهت احراز هویت دارنده چک.
• وکالت نامه: در صورتی که امور توسط وکیل انجام شود.
• مدارک مربوط به تامین خواسته: در صورت درخواست تامین خواسته (مانند فیش واریز خسارت احتمالی).
• استشهادیه اعسار: در صورت درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی.
• قرارداد یا سند مبنای صدور چک: در صورت وجود و نیاز به اثبات رابطه حقوقی.

توقیف اموال و ممنوع الخروجی صادرکننده

توقیف اموال و ممنوع الخروجی، ابزارهای قدرتمندی برای فشار بر صادرکننده جهت پرداخت بدهی هستند:

• توقیف اموال: در روش اجرائیه مستقیم (ماده ۲۳) و دعوای حقوقی (با قرار تامین خواسته)، می توان اموال منقول و غیرمنقول صادرکننده (و ضامنین/ظهرنویسان در روش حقوقی) را شناسایی و توقیف کرد. این اموال پس از طی مراحل قانونی و ارزیابی، از طریق مزایده فروخته شده و وجه چک از محل آن تأمین می شود.
• ممنوع الخروجی: در روش اجرائیه مستقیم و همچنین از طریق اداره ثبت، امکان ممنوع الخروجی صادرکننده چک وجود دارد. این اقدام، صادرکننده را تا زمان پرداخت بدهی یا ارائه تضمین مناسب، از خروج از کشور منع می کند.

برای شناسایی اموال بدهکار، می توان از مراجع مختلفی نظیر سامانه ثبت اسناد و املاک، پلیس راهور (برای وسایل نقلیه)، بانک مرکزی (برای حساب های بانکی) و سازمان بورس (برای سهام) استعلام گرفت.

دفاعیات رایج در پرونده های چک و تاثیر آن ها

صادرکننده چک ممکن است برای فرار از مسئولیت، دفاعیاتی را مطرح کند. آگاهی از این دفاعیات برای دارنده چک حائز اهمیت است:

• ادعای مشروط بودن یا تضمینی بودن چک: اگرچه در قانون جدید این موارد فاقد جنبه کیفری هستند، اما در دعوای حقوقی، اثبات این امر بر عهده صادرکننده است. دادگاه با بررسی مستندات و قرائن، در این خصوص تصمیم گیری می کند.
• ادعای تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت: صادرکننده ممکن است ادعا کند چک با فریب یا سوءاستفاده از اعتماد او به دست آمده است. در این صورت، باید مدارک و مستندات کافی برای اثبات ادعای خود ارائه دهد.
• ادعای مفقود شدن یا سرقت چک: در صورتی که صادرکننده ادعا کند چک مفقود یا سرقت شده و دستور عدم پرداخت صادر کرده باشد، باید این موضوع را به اثبات برساند. در این حالت، عملیات اجرایی متوقف نمی شود مگر با دستور مرجع قضایی و اخذ تأمین مناسب.
• ادعای وعده دار بودن چک (چک مدت دار): اثبات اینکه تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک بوده است، جنبه کیفری چک را سلب می کند اما مانع مطالبه حقوقی نیست.

در هر صورت، بار اثبات این دفاعیات بر عهده صادرکننده چک است و صرف ادعا برای توقف روند مطالبه کافی نخواهد بود.

مسئولیت ضامن و ظهرنویس در قبال چک

مسئولیت ضامن و ظهرنویس (کسانی که چک را پشت نویسی کرده اند) در قبال دارنده چک، از جنبه های مهم حقوقی است:

• مسئولیت تضامنی: در حقوق ایران، صادرکننده، ظهرنویس و ضامن، در مقابل دارنده چک مسئولیت تضامنی دارند. این بدان معناست که دارنده می تواند تمام یا قسمتی از وجه چک را از هر یک از آن ها به تنهایی یا از تمامی آن ها به صورت مشترک مطالبه کند.
• مهلت های مطالبه: برای مطالبه از ظهرنویس و ضامن، دارنده چک باید مهلت های قانونی (۱۵ روز یا ۴۵ روز برای برگشت زدن و یک سال برای اقامه دعوی از تاریخ واخواست برای اقامه دعوی علیه ظهرنویس و ضامن) را رعایت کرده باشد. عدم رعایت این مهلت ها، حق مطالبه از ظهرنویس و ضامن را ساقط می کند.

در روش اجرائیه مستقیم (ماده ۲۳)، تنها می توان علیه صادرکننده و صاحب حساب اقدام کرد، اما در دعوای حقوقی، امکان مطالبه از تمامی مسئولین چک (صادرکننده، ظهرنویس، ضامن) وجود دارد.

نحوه محاسبه و مطالبه خسارت تأخیر تأدیه

خسارت تأخیر تأدیه، جبران کاهش ارزش پول ناشی از تأخیر در پرداخت بدهی است:

• مبنای قانونی: ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی و رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ مورخ ۱۴۰۰/۰۴/۰۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، مبنای محاسبه و مطالبه خسارت تأخیر تأدیه چک است.
• تاریخ شروع محاسبه: بر اساس رأی وحدت رویه ۸۱۲، خسارت تأخیر تأدیه چک از تاریخ مندرج در سررسید چک (نه تاریخ برگشت خوردن چک) محاسبه می شود.
• فرمول محاسبه: این خسارت بر اساس نرخ تورم اعلامی توسط بانک مرکزی محاسبه می گردد. فرمول کلی آن به صورت (مبلغ اصلی × شاخص تورم زمان پرداخت) تقسیم بر (شاخص تورم زمان سررسید دین) است که در عمل دادگاه یا کارشناس رسمی دادگستری آن را محاسبه و تعیین می کند.

مطالبه خسارت تأخیر تأدیه، فقط از طریق دعوای حقوقی یا به صورت مستقل پس از وصول اصل وجه، امکان پذیر است و در روش اجرائیه ثبتی یا اجرائیه مستقیم دادگستری (ماده ۲۳) مستقلاً قابل مطالبه نیست مگر اینکه در قالب همان دادخواست اجرائیه و با تعیین وکیل مطالبه شود.

هزینه های دادرسی و نقش وکیل در پرونده چک

آگاهی از هزینه ها و مزایای استفاده از وکیل می تواند به دارنده چک در تصمیم گیری کمک کند:

• هزینه های دادرسی: شامل هزینه برگشت زدن چک، هزینه تنظیم و ثبت دادخواست (که معمولاً ۳.۵ درصد مبلغ خواسته در دعاوی مالی است)، و هزینه های اجراییه می شود.
• نقش وکیل: با توجه به پیچیدگی های قوانین و رویه های قضایی، مشاوره و بهره گیری از وکیل متخصص در امور اسناد تجاری و مطالبات می تواند شانس موفقیت را افزایش و روند رسیدگی را تسریع کند. وکیل با تجربه در تنظیم دقیق دادخواست، پیگیری پرونده، شناسایی اموال بدهکار و اجرای حکم، کمک شایانی به دارنده چک خواهد کرد. هزینه وکالت معمولاً به صورت درصدی از مبلغ خواسته یا به صورت توافقی تعیین می شود.

انتخاب روش مناسب برای مطالبه وجه چک، نه تنها به نوع چک (صیادی یا غیرصیادی) بستگی دارد، بلکه باید با در نظر گرفتن اهداف دارنده، امکانات قانونی و پیچیدگی های حقوقی هر پرونده صورت گیرد. مشورت با وکیل متخصص، چراغ راهی مطمئن در این مسیر پر چالش است.

نتیجه گیری

مطالبه وجه چک برگشتی، فرآیندی حقوقی است که با تغییرات قانون صدور چک در سال ۱۳۹۷، به ویژه با معرفی چک های صیادی و امکان صدور اجرائیه مستقیم، دستخوش تحولات مهمی شده است. این مقاله سعی بر آن داشت تا با ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی، تمامی ابعاد مربوط به این موضوع را برای دارندگان چک، از لحظه برگشت زدن تا مراحل نهایی وصول، روشن سازد.

در این راستا، با تبیین تفاوت های چک صیادی و غیرصیادی، معرفی چهار روش اصلی مطالبه (اجرائیه مستقیم، دعوای حقوقی، ثبتی و کیفری) و مقایسه مزایا و معایب هر یک، سعی شد تا مخاطبان با دیدی شفاف، بهترین مسیر را برای استیفای حقوق خود انتخاب کنند. ارائه نمونه دادخواست های دقیق و کاربردی برای موقعیت های مختلف، از جمله چک صیادی، چک قدیمی، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه و چک ثبت نشده، ابزار عملی لازم را در اختیار خواننده قرار داده است.

همان طور که گفته شد، آگاهی از نکات کلیدی نظیر مدارک لازم، نحوه توقیف اموال و ممنوع الخروجی، دفاعیات احتمالی صادرکننده، مسئولیت ضامن و ظهرنویس و نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه، در موفقیت پرونده نقش اساسی دارد. با وجود تسهیلات جدید، فرآیندهای حقوقی همچنان پیچیدگی های خاص خود را دارند. لذا توصیه اکید می شود که قبل از هرگونه اقدام، حتماً با یک وکیل متخصص در زمینه اسناد تجاری و وصول مطالبات مشورت کنید تا با راهنمایی صحیح و انتخاب استراتژی مناسب، شانس موفقیت خود را افزایش داده و روند وصول مطالبات را تسریع بخشید. فراموش نکنید که احقاق حق، نیازمند آگاهی، دقت و پیگیری مستمر است.