نمونه دادخواست تحریر و تقسیم ترکه

نمونه دادخواست تحریر و تقسیم ترکه، ابزاری قانونی برای مدیریت و سهم بندی ماترک پس از فوت است. تحریر ترکه به صورت برداری و تعیین اموال و دیون متوفی می پردازد، در حالی که تقسیم ترکه مرحله نهایی سهم بندی عملی این اموال میان وراث است.

فوت هر فرد، علاوه بر بار عاطفی، مسائل حقوقی پیچیده ای را نیز به همراه دارد که مهمترین آن ها مربوط به ارث و ماترک متوفی است. پس از فوت، دارایی ها و بدهی های فرد از نظر قانونی به عنوان ترکه یا ماترک شناخته می شوند و باید بر اساس قوانین ارث میان وراث تقسیم شوند. اما این فرآیند اغلب با چالش ها و اختلافات متعددی روبروست. برای جلوگیری از تضییع حقوق وراث و بستانکاران و همچنین تسهیل در روند تقسیم، دو مرحله کلیدی قانونی تحت عنوان «تحریر ترکه» و «تقسیم ترکه» وجود دارد که آشنایی با آن ها برای هر ذینفعی ضروری است. این مراحل که هر یک اهداف و الزامات خاص خود را دارند، گاهی اوقات به دلیل عدم آگاهی کافی، به سردرگمی و طولانی شدن فرآیند منجر می شوند.

تحریر ترکه: مفهوم، ضرورت و شرایط

تحریر ترکه به معنای تهیه و تنظیم یک صورت جامع و دقیق از کلیه اموال منقول و غیرمنقول، حقوق، بدهی ها و تعهدات متوفی است. هدف اصلی این فرآیند، مشخص کردن ارزش خالص ترکه و شفاف سازی وضعیت مالی متوفی قبل از هرگونه تقسیم بندی است. این اقدام قانونی، نه تنها از حیف ومیل شدن اموال جلوگیری می کند، بلکه حقوق تمامی ذینفعان اعم از وراث، طلبکاران و موصی لهم (افرادی که متوفی به نفع آن ها وصیت کرده است) را تضمین می کند.

مطابق ماده 206 قانون امور حسبی، مقصود از تحریر ترکه، تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است. این فرآیند معمولاً توسط دادگاه یا مرجع قضایی صالح و با حضور وراث، بستانکاران و در صورت لزوم، قیم یا وکیل آن ها صورت می گیرد. صورت برداری شامل شناسایی و ثبت دقیق تمام دارایی ها (مانند املاک، خودرو، حساب های بانکی، سهام، اوراق بهادار و اشیاء قیمتی) و همچنین بدهی ها (مانند وام ها، قبوض پرداخت نشده و مطالبات اشخاص) است.

موارد الزامی و لزوم درخواست تحریر ترکه

اگرچه در بسیاری از موارد، وراث می توانند با توافق یکدیگر نسبت به مدیریت و تقسیم ترکه اقدام کنند، اما در شرایط خاصی، تحریر ترکه جنبه الزامی پیدا می کند و بدون انجام آن، تقسیم ترکه ممکن است باطل و فاقد اعتبار قانونی تلقی شود. این موارد که در قانون امور حسبی به آن ها اشاره شده است، عبارتند از:

• اگر یک یا چند نفر از وراث، غایب یا محجور (مانند صغیر، سفیه یا مجنون) باشند. در این صورت، دادستان یا اداره سرپرستی به منظور حفظ حقوق این افراد، در فرآیند دخالت کرده و درخواست تحریر ترکه را الزامی می داند (ماده 172 و 173 قانون امور حسبی).
• در صورتی که برخی از وراث، ترکه را قبول یا رد نکرده باشند و وضعیت آن ها نامشخص باشد.
• اگر بخشی از اموال متوفی در خارج از کشور واقع شده باشد که نیاز به پیگیری های حقوقی بین المللی دارد.
• زمانی که بستانکاران متوفی برای استیفای حقوق خود، درخواست تحریر ترکه را مطرح کنند تا از فروش یا حیف ومیل اموال قبل از پرداخت دیون جلوگیری شود.

اشخاص ذی صلاح برای درخواست تحریر ترکه

اشخاصی که طبق قانون حق دارند درخواست تحریر ترکه را به مرجع قضایی ارائه دهند، شامل موارد زیر هستند:

• هر یک از وراث متوفی یا نماینده قانونی آن ها (مانند وکیل).
• وصی متوفی در صورتی که برای اداره اموال متوفی منصوب شده باشد.
• امین فرد غایب یا قیم فرد محجور در صورتی که چنین افرادی از وراث باشند.
• بستانکاران متوفی در شرایط خاص که نیاز به تضمین حقوق خود دارند.

مراحل و مدارک لازم برای دادخواست تحریر ترکه

برای شروع فرآیند تحریر ترکه، باید دادخواستی به مرجع صالح ارائه شود. این فرآیند نیازمند دقت و ارائه مدارک کامل است تا به سرعت و به درستی طی شود.

مرجع صالح جهت رسیدگی

مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست تحریر ترکه، شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی است. اگر ارزش ترکه از حد نصاب مقرر توسط قانون (که در حال حاضر یک میلیارد ریال می باشد) تجاوز کند یا به هر دلیلی پرونده نیاز به رسیدگی تخصصی تری داشته باشد، دادگاه عمومی حقوقی صالح به رسیدگی خواهد بود.

مراحل درخواست تحریر ترکه

فرآیند درخواست تحریر ترکه، از آماده سازی مدارک تا صدور قرار تحریر، شامل گام های زیر است:

1. جمع آوری مدارک لازم: شامل گواهی فوت، گواهی انحصار وراثت و سایر اسناد مربوط به اموال.
2. تنظیم دادخواست تحریر ترکه: با استفاده از نمونه دادخواست حقوقی و تکمیل اطلاعات خواهان، خواندگان، خواسته و شرح.
3. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: پس از تکمیل، دادخواست و مدارک پیوست باید در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به مرجع صالح ارسال شود.
4. پرداخت هزینه های دادرسی: مطابق تعرفه های قانونی.
5. ارجاع پرونده به شعبه: دادخواست به شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی ارجاع داده می شود.
6. بررسی دادخواست و صدور قرار تحریر ترکه: پس از بررسی های اولیه و اطمینان از صحت مدارک، قاضی دستور تحریر ترکه را صادر می کند.
7. ابلاغ قرار تحریر ترکه: به تمامی وراث و ذینفعان جهت حضور در جلسه تحریر.
8. تشکیل جلسه تحریر ترکه: در این جلسه، صورت برداری از اموال، تعیین دیون و مطالبات با حضور نمایندگان قانونی و کارشناسان انجام می شود.
9. تنظیم صورت جلسه تحریر ترکه: نتیجه صورت برداری به صورت مکتوب و رسمی ثبت می شود.

مدارک لازم برای دادخواست تحریر ترکه

تهیه و ارائه دقیق و کامل مدارک زیر برای دادخواست تحریر ترکه ضروری است:

مدارک	توضیحات تکمیلی
گواهی فوت متوفی	صادره از سازمان ثبت احوال کشور.
گواهی انحصار وراثت	صادره از شورای حل اختلاف، که نام و مشخصات و سهم الارث قانونی وراث را تعیین می کند. (بهتر است گواهی انحصار وراثت نامحدود باشد).
کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی	خواهان (درخواست کننده) و تمامی خواندگان (سایر وراث).
اسناد مالکیت اموال متوفی	سند مالکیت املاک، برگ سبز و سند کمپانی خودرو، اوراق سهام، دفاتر و مدارک حساب های بانکی، پروانه کسب، و هرگونه سندی که دلالت بر دارایی متوفی دارد. (در صورت عدم دسترسی، باید در شرح دادخواست ذکر شود).
لیست اولیه اموال و بدهی ها	در صورت آگاهی، فهرستی از اموال و دیون متوفی جهت کمک به فرآیند صورت برداری.
وکالتنامه معتبر	در صورتی که دادخواست توسط وکیل حقوقی تقدیم شود.
رسید پرداخت هزینه های دادرسی	باجه مخصوص در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
سایر مدارک مرتبط	مانند وصیت نامه (اگر وجود دارد)، مدارک مربوط به مطالبات متوفی از دیگران، یا بدهی های متوفی به اشخاص.

نکات کلیدی در تهیه و ارائه مدارک: تمامی مدارک باید کپی برابر اصل شده باشند. نقص مدارک ممکن است منجر به تأخیر در روند رسیدگی شود. در صورتی که به برخی اسناد مالکیت دسترسی ندارید، باید در دادخواست به این موضوع اشاره کرده و تقاضای استعلام از مراجع مربوطه را مطرح کنید.

نمونه دادخواست تحریر ترکه

نمونه دادخواست تقاضای صدور قرار تحریر ترکه

در این بخش، یک نمونه کامل از دادخواست تحریر ترکه ارائه می شود که می تواند به عنوان راهنما برای تنظیم دادخواست توسط اشخاص یا وکلای آن ها مورد استفاده قرار گیرد. این دادخواست شامل تمامی بخش های ضروری و استناد به مواد قانونی مربوطه است.

تحریر ترکه نه تنها یک الزام قانونی است، بلکه گامی اساسی در راستای شفافیت و جلوگیری از اختلافات آتی میان وراث و بستانکاران محسوب می شود.

به نام خدا

ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان]

خواهان:

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
• کد ملی: [کدملی خواهان]
• اقامتگاه: [آدرس کامل خواهان]
• تلفن: [شماره تماس خواهان]

خواندگان: (سایر وراث مرحوم [نام متوفی] که در گواهی انحصار وراثت ذکر شده اند)

• 1. نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده 1] – کد ملی: [کدملی خوانده 1] – اقامتگاه: [آدرس کامل خوانده 1]
• 2. نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده 2] – کد ملی: [کدملی خوانده 2] – اقامتگاه: [آدرس کامل خوانده 2]
• … (مشخصات کامل تمامی وراث دیگر)

خواسته: تقاضای صدور قرار تحریر ترکه مرحوم [نام متوفی] و در صورت لزوم، مهر و موم ترکه.

دلایل و منضمات:

1. گواهی فوت شماره [شماره گواهی فوت] مورخ [تاریخ فوت]
2. گواهی انحصار وراثت شماره [شماره گواهی انحصار وراثت] صادره از شورای حل اختلاف [نام شهرستان]
3. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان
4. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواندگان (در صورت دسترسی)
5. اسناد مالکیت [لیست اسناد مالکیت موجود مانند سند ملک، برگ سبز خودرو، سهام و…] (در صورت وجود و دسترسی)
6. لیست اولیه اموال و دیون متوفی (در صورت آگاهی)
7. وکالتنامه (در صورت اقدام توسط وکیل)

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، به استحضار می رساند که مرحوم [نام متوفی]، مورث قانونی اینجانب (خواهان) و خواندگان محترم، در تاریخ [تاریخ فوت] مطابق با گواهی فوت پیوست، به رحمت ایزدی پیوسته اند. به موجب گواهی انحصار وراثت شماره [شماره گواهی انحصار وراثت]، اینجانب و خواندگان از جمله وراث قانونی ایشان می باشیم.

متأسفانه، پس از فوت متوفی، اختلافاتی میان وراث در خصوص نحوه مدیریت و تقسیم اموال و دارایی های به جا مانده (ترکه) بروز کرده است. همچنین، احتمال وجود دیون و تعهدات از سوی متوفی و یا عدم آگاهی کامل از تمامی اموال و حقوق ایشان وجود دارد. با توجه به شرایط موجود و به منظور حفظ حقوق تمامی وراث و بستانکاران و جلوگیری از تضییع یا حیف و میل شدن ترکه، درخواست تحریر ترکه، کاملا ضروری به نظر می رسد.

همچنین، با عنایت به اینکه در میان وراث، [در صورت وجود: صغیر/محجور/غایب، و یا عدم توافق در نحوه تقسیم ترکه] وجود دارد، لذا تقاضای مهر و موم ترکه تا زمان تعیین تکلیف نهایی نیز مورد استدعاست تا اطمینان از حفظ اموال و دارایی های متوفی حاصل شود.

بنابراین، با استناد به مواد 167 (اشخاص ذی حق برای درخواست مهر و موم)، 206 و 207 (تعریف و درخواست تحریر ترکه) قانون امور حسبی و سایر مواد مرتبط، از ریاست محترم شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]، تقاضای رسیدگی و صدور قرار تحریر ترکه و در صورت لزوم، مهر و موم ترکه را به منظور صورت برداری دقیق از کلیه اموال، حقوق، دیون و تعهدات مرحوم [نام متوفی]، جهت فراهم آوردن مقدمات تقسیم عادلانه و قانونی ترکه، استدعا دارم.

با تشکر و تجدید احترام

نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل خواهان)
امضاء
تاریخ

تقسیم ترکه: تعریف، تفاوت و روش ها

پس از آنکه ترکه متوفی به طور کامل تحریر و دیون و تعهدات آن پرداخت شد، نوبت به مرحله «تقسیم ترکه» می رسد. تقسیم ترکه، به معنای سهم بندی و جداسازی عملی اموال باقی مانده از متوفی میان وراث قانونی، بر اساس سهم الارث تعیین شده در گواهی انحصار وراثت و مقررات قانونی است. این مرحله، پایان بخش فرآیند انتقال ارث است و وراث می توانند پس از آن به صورت مستقل بر سهم خود از اموال تصرف کنند.

تفاوت اساسی تحریر ترکه و تقسیم ترکه

اگرچه تحریر و تقسیم ترکه هر دو جزو امور مربوط به ماترک متوفی هستند، اما اهداف، زمان اجرا و ماهیت آن ها با یکدیگر متفاوت است:

ویژگی	تحریر ترکه	تقسیم ترکه
هدف اصلی	صورت برداری دقیق از کلیه اموال، حقوق و دیون متوفی برای شفاف سازی وضعیت مالی.	سهم بندی عملی و جداسازی فیزیکی یا حقوقی اموال باقی مانده پس از کسر دیون، میان وراث.
زمان اجرا	معمولاً مقدم بر تقسیم ترکه است؛ قبل از هرگونه تصرف و سهم بندی.	پس از تحریر ترکه و پرداخت دیون و تعهدات متوفی.
ماهیت	یک اقدام تشریفاتی و تحقیقی برای تعیین ابعاد ترکه.	عملی حقوقی و اجرایی برای اعطای مالکیت مستقل به وراث.
مرجع صلاحیت دار	شورای حل اختلاف (در برخی موارد دادگاه عمومی حقوقی).	دادگاه عمومی حقوقی.

روش های تقسیم ترکه

تقسیم ترکه می تواند به دو روش اصلی صورت پذیرد:

1. تقسیم توافقی (صلح نامه یا تقسیم نامه عادی/رسمی):

   در این روش، تمامی وراث با رضایت و توافق کامل یکدیگر، نسبت به سهم بندی اموال اقدام می کنند. این توافق می تواند به صورت یک تقسیم نامه عادی یا یک سند رسمی (که در دفتر اسناد رسمی تنظیم می شود) صورت گیرد. تقسیم توافقی، در صورت نبود اختلاف و وجود رضایت جمعی، سریع ترین و کم هزینه ترین راه است. در صورتی که در بین وراث، فرد محجور یا غایب وجود نداشته باشد و همه وراث به سن قانونی رسیده و اهلیت داشته باشند، این روش ارجحیت دارد.

2. تقسیم قضایی (دادخواست تقسیم ترکه):

   در مواردی که وراث بر سر نحوه تقسیم ترکه به توافق نمی رسند، یا در میان آن ها فرد محجور یا غایب وجود دارد، یا مال مشاعی (مالی که قابل تقسیم فیزیکی نیست، مانند یک خانه کوچک) وجود داشته باشد، هر یک از وراث می توانند با ارائه دادخواست به دادگاه، تقاضای تقسیم ترکه قضایی را مطرح کنند. دادگاه با ارجاع امر به کارشناس، نسبت به تقسیم اموال یا در صورت عدم امکان تقسیم، صدور دستور فروش اقدام می کند.

مواردی که نیاز به دادخواست تقسیم ترکه قضایی است

در شرایط زیر، ارجاع امر به دادگاه و ارائه دادخواست تقسیم ترکه قضایی الزامی است:

• عدم توافق وراث: اگر حتی یکی از وراث با نحوه تقسیم توافقی مخالف باشد.
• وجود ورثه محجور یا غایب: برای حفظ حقوق این افراد، دادگاه باید بر فرآیند تقسیم نظارت داشته باشد.
• مال مشاع غیرقابل افراز: در صورتی که مال به جا مانده، به لحاظ فیزیکی قابل تقسیم به سهم الارث های مشخص نباشد (مثلاً یک آپارتمان کوچک). در این حالت، دادگاه دستور فروش مال مشاع و تقسیم وجه حاصل از آن را صادر می کند.

مراحل و مدارک لازم برای دادخواست تقسیم ترکه

تقسیم ترکه از طریق دادگاه، یک فرآیند حقوقی است که نیازمند ارائه دادخواست و مدارک خاصی به مرجع صالح است.

مرجع صالح جهت رسیدگی

مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست تقسیم ترکه، دادگاه عمومی حقوقی آخرین اقامتگاه متوفی است. این مرجع، با بررسی مدارک و در صورت لزوم، با استفاده از نظر کارشناس رسمی دادگستری، حکم به تقسیم ترکه صادر می کند.

مراحل درخواست تقسیم ترکه

فرآیند درخواست تقسیم ترکه از طریق دادگاه به شرح زیر است:

1. جمع آوری مدارک لازم: تهیه گواهی فوت، گواهی انحصار وراثت، اسناد مالکیت و سایر مدارک.
2. تنظیم دادخواست تقسیم ترکه: دقیقاً مطابق با نمونه های حقوقی و با ذکر خواسته و شرح مناسب.
3. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: ارسال دادخواست و مدارک به دادگاه صالح.
4. پرداخت هزینه های دادرسی: مطابق مقررات.
5. ارجاع پرونده به شعبه: دادگاه عمومی حقوقی.
6. تعیین وقت رسیدگی: ابلاغ به خواهان و خواندگان.
7. تشکیل جلسه رسیدگی: حضور وراث یا وکلای آن ها و ارائه توضیحات.
8. ارجاع امر به کارشناس (در صورت لزوم): برای قیمت گذاری یا تعیین نحوه تقسیم اموال غیرقابل افراز.
9. صدور حکم تقسیم ترکه: دادگاه بر اساس شواهد، مدارک و نظر کارشناس، حکم نهایی را صادر می کند.
10. اجرای حکم: از طریق واحد اجرای احکام دادگستری.

مدارک لازم برای دادخواست تقسیم ترکه

مدارک مورد نیاز برای تقدیم دادخواست تقسیم ترکه به دادگاه عبارتند از:

مدارک	توضیحات تکمیلی
گواهی فوت متوفی	صادره از سازمان ثبت احوال کشور.
گواهی انحصار وراثت	گواهی انحصار وراثت قطعی و نامحدود که سهم الارث دقیق هر وارث را تعیین کرده است. (یکی از مهمترین مدارک).
کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی	خواهان و تمامی وراث دیگر (خواندگان).
سند مالکیت اموال متوفی	اسناد رسمی املاک (زمین، آپارتمان، باغ)، برگ سبز و سند کمپانی خودرو، مدارک سهام، حساب های بانکی و هر سند دیگری که نشان دهنده مالکیت متوفی بر اموال باشد.
گزارش تحریر ترکه	اگر قبلاً فرآیند تحریر ترکه انجام شده باشد، گزارش نهایی آن باید پیوست شود.
رسید پرداخت مالیات بر ارث	در صورت لزوم و قبل از تقسیم رسمی اموال.
وکالتنامه معتبر	در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود.
رسید پرداخت هزینه های دادرسی	بر اساس ارزش خواسته و تعرفه های قانونی.
سایر مدارک مربوط	مانند وصیت نامه، استشهادیه محلی (در موارد خاص)، اقرارنامه.

نکات کلیدی در تهیه و ارائه مدارک: تکمیل بودن گواهی انحصار وراثت و دسترسی به اسناد مالکیت اموال بسیار حیاتی است. در صورت فقدان برخی مدارک، باید ضمن شرح دادخواست، از دادگاه تقاضای استعلام یا کمک برای دستیابی به آن ها را مطرح کرد.

نمونه دادخواست تقسیم ترکه

نمونه دادخواست تقسیم ماترک متوفی

این دادخواست برای مواقعی است که وراث در تقسیم اموال متوفی به توافق نرسیده اند و از دادگاه تقاضای تقسیم قهری ترکه را دارند. همچنین در صورتی که مال مشاعی قابل تقسیم نباشد، می توان در همین دادخواست درخواست دستور فروش آن را نیز مطرح کرد.

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

خواهان:

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
• کد ملی: [کدملی خواهان]
• اقامتگاه: [آدرس کامل خواهان]
• تلفن: [شماره تماس خواهان]

خواندگان: (سایر وراث مرحوم [نام متوفی] که در گواهی انحصار وراثت ذکر شده اند)

• 1. نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده 1] – کد ملی: [کدملی خوانده 1] – اقامتگاه: [آدرس کامل خوانده 1]
• 2. نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده 2] – کد ملی: [کدملی خوانده 2] – اقامتگاه: [آدرس کامل خوانده 2]
• … (مشخصات کامل تمامی وراث دیگر)

خواسته: صدور حکم مبنی بر تقسیم ترکه مرحوم [نام متوفی] و در صورت عدم امکان تقسیم، صدور دستور فروش مال مشاع و تقسیم ثمن حاصله بین وراث.

دلایل و منضمات:

1. گواهی فوت شماره [شماره گواهی فوت] مورخ [تاریخ فوت]
2. گواهی انحصار وراثت شماره [شماره گواهی انحصار وراثت] صادره از شورای حل اختلاف [نام شهرستان]
3. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان
4. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواندگان (در صورت دسترسی)
5. اسناد مالکیت رسمی [ذکر شماره سند و پلاک ثبتی اموال غیرمنقول مانند: سند مالکیت آپارتمان به پلاک ثبتی … بخش … واقع در آدرس …] و سایر اموال منقول (مانند: برگ سبز خودرو مدل …)
6. وکالتنامه (در صورت اقدام توسط وکیل)
7. گزارش تحریر ترکه (در صورت انجام قبلی)

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، به استحضار می رساند که مرحوم [نام متوفی]، مورث قانونی اینجانب (خواهان) و خواندگان محترم، در تاریخ [تاریخ فوت] مطابق با گواهی فوت پیوست، فوت نموده اند. بر اساس گواهی انحصار وراثت شماره [شماره گواهی انحصار وراثت]، اینجانب و خواندگان به عنوان وراث قانونی ایشان تعیین شده ایم و سهم الارث هر یک از ما مشخص است.

ترکه به جا مانده از مرحوم [نام متوفی] شامل [ذکر کلی اموال مانند: یک دستگاه آپارتمان مسکونی، یک دستگاه خودرو، حساب های بانکی و…] می باشد. متاسفانه، علیرغم تلاش های مکرر، وراث در خصوص نحوه تقسیم این اموال به توافق نرسیده اند [یا: به دلیل وجود ورثه صغیر/محجور/غایب و عدم امکان تقسیم توافقی] و هرگونه اقدام برای تقسیم توافقی با مشکل مواجه شده است. لذا، با توجه به اینکه حالت اشاعه در اموال مشترک باعث بروز مشکلاتی در استفاده و بهره برداری از آن ها شده و تداوم این وضعیت مطلوب نمی باشد، ناگزیر به مراجعه به مرجع قضایی شده ایم.

مضافاً اینکه برخی از اموال باقی مانده از متوفی، مانند [ذکر اموال خاص مانند: آپارتمان مسکونی فوق الذکر] قابلیت تقسیم به افراز را نداشته و تقسیم آن بدون زیان و کسر از قیمت کل، امکان پذیر نیست. در چنین حالتی، تنها راهکار قانونی، فروش مال مشاع و تقسیم ثمن حاصل از آن میان وراث به نسبت سهم الارث است.

لذا، از ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]، با استناد به مواد 313 و 317 قانون امور حسبی و سایر مواد مرتبط، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر تقسیم ترکه مرحوم [نام متوفی] و در صورت عدم امکان تقسیم عین، صدور دستور فروش اموال مشاع و تقسیم وجه حاصله از آن را به نسبت سهم الارث هر یک از وراث، استدعا دارم.

با تشکر و تجدید احترام

نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل خواهان)
امضاء
تاریخ

نکات حقوقی مهم و کاربردی در خصوص ترکه

فرآیند تحریر و تقسیم ترکه، می تواند پیچیدگی های خاص خود را داشته باشد. آگاهی از نکات حقوقی زیر، به وراث و سایر ذینفعان کمک می کند تا این مسیر را با دقت و آگاهی بیشتری طی کنند:

نقش اداره سرپرستی و دادستان در امور ورثه محجور و غایب

در صورتی که در میان وراث، فرد صغیر، سفیه، مجنون (که همگی تحت عنوان محجور شناخته می شوند) یا غایب مفقودالاثر وجود داشته باشد، اداره سرپرستی قوه قضائیه و دادستان، نقش نظارتی و حمایتی مهمی ایفا می کنند. دادستان وظیفه دارد از حقوق این افراد دفاع کرده و در صورت لزوم، برای آن ها قیم (برای محجور) یا امین (برای غایب) تعیین کند. هرگونه اقدام در خصوص ترکه که به حقوق این افراد لطمه بزند، از نظر قانونی باطل است و باید با اجازه و نظارت این مراجع صورت گیرد.

اهمیت دستور فروش مال مشاع در تقسیم ترکه

هنگامی که یک مال مشاع (مانند یک قطعه زمین یا یک ساختمان) به دلیل ماهیت خود یا قوانین شهرسازی، قابلیت افراز (تقسیم فیزیکی) به سهم های جداگانه را نداشته باشد، دادگاه به جای تقسیم، دستور فروش آن مال را صادر می کند. این دستور فروش، ماهیت قرار حقوقی دارد و نه حکم. تفاوت مهم این است که قرار دستور فروش، قابل تجدیدنظرخواهی نیست و قطعی محسوب می شود، در حالی که حکم، قابل اعتراض و تجدیدنظرخواهی است. این نکته برای وراثی که قصد اعتراض به فروش مال مشاع را دارند، بسیار حائز اهمیت است.

محدودیت های وراث در تصرف در اموال ترکه قبل از تحریر و تقسیم

قبل از آنکه ترکه به طور رسمی تحریر و تقسیم شود، وراث حق تصرف انفرادی در اموال متوفی را ندارند. هرگونه دخل و تصرف، فروش، یا انتقال اموال بدون رضایت تمامی وراث و بدون طی مراحل قانونی، می تواند منجر به مسئولیت حقوقی برای متصرف شود. هدف از این محدودیت، حفظ ترکه و اطمینان از پرداخت دیون متوفی قبل از تقسیم میان وراث است.

رعایت دقیق مراحل قانونی و مشاوره با متخصصین حقوقی، کلید حل و فصل عادلانه و سریع امور مربوط به ترکه است.

تاثیر وصیت نامه در تحریر و تقسیم ترکه

اگر متوفی وصیت نامه ای از خود برجای گذاشته باشد، محتوای آن در فرآیند تحریر و تقسیم ترکه تاثیرگذار خواهد بود. البته، وصیت فقط تا ثلث (یک سوم) اموال متوفی نافذ است و نسبت به مازاد بر آن، نیازمند تنفیذ (تایید) وراث است. در مرحله تحریر ترکه، وجود وصیت نامه و مفاد آن باید در صورت جلسه ذکر شود و در مرحله تقسیم نیز، ابتدا باید به وصایا (در حدود ثلث) عمل شود و سپس باقی مانده اموال میان وراث تقسیم گردد.

هزینه های دادرسی و مالیات بر ارث

فرآیندهای حقوقی تحریر و تقسیم ترکه، مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی و در صورت وجود اموال و دارایی های خاص، مالیات بر ارث هستند. هزینه های دادرسی بر اساس ارزش خواسته (ترکه) تعیین می شوند. مالیات بر ارث نیز، بر اساس قانون و متناسب با نوع و ارزش اموال و نسبت وراث با متوفی محاسبه و دریافت می گردد. پرداخت این هزینه ها معمولاً از خود ترکه صورت می گیرد و یا بر عهده وراث است.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص در امور حسبی

با توجه به پیچیدگی های حقوقی، تعدد قوانین، و حساسیت های خانوادگی در پرونده های مربوط به ارث، توصیه اکید می شود که وراث حتماً از مشاوره و راهنمایی یک وکیل متخصص در امور حسبی بهره مند شوند. یک وکیل مجرب می تواند در تمامی مراحل، از جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست تا پیگیری پرونده در دادگاه و دفاع از حقوق وراث، راهنمایی های لازم را ارائه دهد و از بروز اختلافات و مشکلات احتمالی جلوگیری کند.

نتیجه گیری

تحریر و تقسیم ترکه، دو مرحله حقوقی حیاتی و مکمل یکدیگر در مدیریت ماترک متوفی هستند که نقش بسزایی در حفظ حقوق تمامی ذینفعان و پیشگیری از اختلافات ایفا می کنند. تحریر ترکه با هدف صورت برداری و شفاف سازی دارایی ها و دیون متوفی انجام می شود، در حالی که تقسیم ترکه به سهم بندی نهایی و عملی اموال میان وراث می پردازد. آگاهی از تفاوت ها، مراحل، مدارک لازم و نکات حقوقی مربوط به هر یک از این فرآیندها، برای هر فردی که با موضوع ارث درگیر است، ضروری است.

رعایت دقیق تشریفات قانونی، به ویژه در مواردی که وراث محجور یا غایب وجود دارند، و تهیه و تنظیم صحیح نمونه دادخواست تحریر و تقسیم ترکه، می تواند از بروز مشکلات و طولانی شدن فرآیند در آینده جلوگیری کند. در نهایت، با توجه به حساسیت و پیچیدگی های ذاتی این حوزه، مشاوره حقوقی با وکلای متخصص در امور حسبی، نه تنها یک توصیه، بلکه یک ضرورت برای اطمینان از رعایت کامل حقوق وراث و پیمودن صحیح مسیر قانونی است. این مقاله امیدوار است با ارائه اطلاعات جامع و نمونه دادخواست های کاربردی، گامی موثر در جهت آگاهی بخشی و تسهیل فرآیند تحریر و تقسیم ترکه برای مخاطبان باشد.