مراحل شکایت از چک برگشتی: راهنمای کامل و گام به گام

وقتی چکی به دستتان می رسد و پس از مراجعه به بانک متوجه می شوید که حساب صادرکننده فاقد موجودی کافی است، باید برای احقاق حق خود اقدامات قانونی لازم را انجام دهید. مراحل شکایت از چک برگشتی شامل فرایندهای مشخصی است که بسته به نوع شکایت (کیفری، حقوقی یا ثبتی) و شرایط چک، متفاوت خواهد بود. درک صحیح این مراحل و انتخاب راهکار مناسب، کلید وصول موفقیت آمیز مطالبات شماست.

برگشت خوردن چک، یکی از رایج ترین چالش های مالی در مراودات اقتصادی است که می تواند افراد و کسب وکارها را با مشکلات جدی مواجه کند. آگاهی از ابعاد حقوقی و مراحل دقیق شکایت از چک برگشتی برای هر دارنده چک ضروری است تا بتواند در زمان مناسب و با انتخاب مسیر قانونی صحیح، حق از دست رفته خود را مطالبه کند. این راهنما به صورت جامع و گام به گام به شما کمک می کند تا با تمامی جنبه های این فرایند آشنا شوید و بهترین تصمیم را برای وصول مطالبات خود بگیرید.

درک اولیه چک برگشتی و انتخاب روش شکایت

پیش از ورود به جزئیات شکایت، لازم است با مفهوم چک برگشتی و انواع روش های قانونی برای پیگیری آن آشنا شویم. انتخاب مسیر درست، از اتلاف زمان و انرژی جلوگیری کرده و شانس موفقیت را افزایش می دهد.

چک برگشتی چیست و دلایل رایج آن کدامند؟

چک برگشتی یا چک بلامحل به چکی اطلاق می شود که دارنده آن پس از مراجعه به بانک محال علیه (بانک صادرکننده چک)، به دلایلی مانند عدم موجودی کافی در حساب صادرکننده، مسدودی حساب، دستور عدم پرداخت از سوی صادرکننده یا ایرادات شکلی، موفق به وصول وجه آن نمی شود و بانک گواهی عدم پرداخت صادر می کند. این گواهی به معنای رسمی شدن برگشت چک است و دارنده آن را مجاز به پیگیری قانونی می کند.

رایج ترین دلایل برگشت خوردن چک عبارتند از:

• عدم موجودی کافی: این متداول ترین دلیل است که صادرکننده چک به میزان وجه آن در حساب خود پول ندارد.
• مسدود بودن حساب: حساب صادرکننده بنا به دلایل قانونی (مانند دستور قضایی) یا بانکی مسدود شده است.
• کسر موجودی: موجودی حساب از مبلغ چک کمتر است و بانک تنها کسری موجودی را به دارنده پیشنهاد می دهد.
• دستور عدم پرداخت: صادرکننده چک دستور توقف پرداخت چک را به بانک داده است (معمولاً در موارد سرقت یا مفقودی چک).
• خط خوردگی و قلم خوردگی: وجود هرگونه قلم خوردگی یا عدم تطابق امضا با نمونه امضای ثبت شده در بانک.
• عدم مطابقت امضا: امضای روی چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک مطابقت ندارد.
• اشتباه در تاریخ یا مبلغ: درج اشتباه در تاریخ یا مبلغ چک.

تفاوت های کلیدی: شکایت کیفری، حقوقی و اجرای ثبت (کدام را انتخاب کنیم؟)

برای پیگیری چک برگشتی، سه مسیر اصلی قانونی وجود دارد که هر یک مزایا، معایب و شرایط خاص خود را دارند. انتخاب روش صحیح بستگی به شرایط چک و اهداف دارنده آن دارد.

شکایت کیفری

این روش، چک بلامحل را جرم تلقی می کند و هدف اصلی آن، مجازات صادرکننده چک (حبس یا جزای نقدی) علاوه بر مطالبه وجه است. شکایت کیفری دارای مهلت های قانونی بسیار سختگیرانه ای است و برای همه انواع چک قابل اعمال نیست.

شکایت حقوقی

در این روش، هدف صرفاً مطالبه وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه است و جنبه کیفری ندارد. شکایت حقوقی برخلاف شکایت کیفری، محدودیت زمانی کمتری دارد و برای اکثر چک های برگشتی قابل طرح است.

اجرای ثبت

این روش یک مسیر سریع و کم هزینه برای وصول چک است، اما فقط برای چک های صیادی قابل استفاده است. در این روش نیازی به مراجعه به دادگاه نیست و مستقیماً از طریق اداره ثبت اقدام می شود.

ویژگی	شکایت کیفری	شکایت حقوقی	اجرای ثبت
هدف اصلی	مجازات صادرکننده + وصول وجه	وصول وجه + خسارت تأخیر تأدیه	وصول وجه (فقط چک صیادی)
مهلت اقدام	بسیار محدود (دو مهلت ۶ ماهه)	طولانی تر (تا ۵ سال پس از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت)	بدون محدودیت خاص (برای صیادی)
مجازات صادرکننده	حبس و جزای نقدی	ندارد	ندارد
مرجع رسیدگی	دادسرا و دادگاه کیفری	دادگاه حقوقی	اداره اجرای ثبت اسناد
سرعت رسیدگی	متوسط تا طولانی	متوسط تا طولانی	بالا (سریع ترین روش)
هزینه	متوسط	متوسط	پایین تر (برای صدور اجرائیه)
قابلیت توقیف اموال	بله (تأمین خواسته)	بله (تأمین خواسته)	بله (عملیات اجرایی)
شرایط خاص	عدم شرطی بودن، تضمینی نبودن، عدم سفید امضا بودن و…	ندارد	فقط چک صیادی ثبت شده

چک صیادی در مقابل چک قدیمی: تاثیر بر مراحل شکایت

با راه اندازی سامانه صیاد و قانون جدید صدور چک، فرآیند شکایت از چک برگشتی تغییرات مهمی را تجربه کرده است. چک های صیادی (بنفش رنگ) نسبت به چک های قدیمی (بدون کد ۱۶ رقمی صیادی) از ضمانت اجرایی قوی تری برخوردارند.

• چک صیادی: این چک ها باید قبل از صدور در سامانه صیاد ثبت شوند و اطلاعات کامل آن به تأیید گیرنده برسد. مزیت اصلی چک های صیادی این است که می توان وجه آن ها را از طریق اداره اجرای ثبت و بدون نیاز به تشکیل پرونده قضایی طولانی، مطالبه کرد که سرعت وصول مطالبات را به شدت افزایش می دهد. برای برگشت زدن چک صیادی، بانک علاوه بر گواهی عدم پرداخت، کد رهگیری ۱۶ رقمی صیادی را نیز ارائه می دهد که برای پیگیری های بعدی لازم است.
• چک های قدیمی (غیر صیادی): برای این چک ها، امکان اقدام از طریق اجرای ثبت وجود ندارد. دارنده چک فقط می تواند از طریق شکایت حقوقی یا در صورت احراز شرایط خاص، از طریق شکایت کیفری اقدام کند. این چک ها عمدتاً قبل از آذر ۱۳۹۹ صادر شده اند و فاقد کد ۱۶ رقمی صیادی هستند.

مراحل گام به گام شکایت کیفری از چک برگشتی (با جزئیات کامل)

شکایت کیفری از چک برگشتی، راهی است برای مجازات صادرکننده چک بلامحل. این روش، شرایط و مهلت های خاصی دارد که عدم رعایت آن ها موجب از دست رفتن حق شکایت کیفری می شود. در ادامه به این جزئیات می پردازیم.

شرایط ضروری و سختگیرانه برای طرح شکایت کیفری

برای اینکه بتوانید از طریق شکایت کیفری اقدام کنید، باید موارد زیر به دقت رعایت شده باشد:

• رعایت دقیق مهلت های ۶ ماهه:
  1. دارنده چک باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور چک، آن را به بانک ارائه دهد و در صورت عدم پرداخت، گواهی عدم پرداخت (برگشتی) را دریافت کند.
  2. پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک شش ماه دیگر فرصت دارد تا شکوائیه کیفری خود را در مراجع قضایی ثبت کند.

  عدم رعایت هر یک از این دو مهلت ۶ ماهه، حق شکایت کیفری را ساقط می کند و تنها امکان پیگیری حقوقی یا ثبتی (در صورت صیادی بودن) باقی می ماند.

• عدم وجود شرایط خاص در متن چک: چک نباید دارای شرط خاصی برای پرداخت باشد (مثلاً پرداخت منوط به انجام کاری توسط دارنده).
• عدم اثبات سفید امضا بودن: اگر ثابت شود چک به صورت سفید امضا صادر شده و سپس تکمیل شده، امکان شکایت کیفری وجود ندارد.
• عدم اثبات تضمینی بودن: چکی که برای تضمین انجام کاری صادر شده باشد، قابل شکایت کیفری نیست، مگر اینکه صادرکننده از قصد خود سوءاستفاده کرده باشد.
• عدم اثبات وعده دار بودن: چک های مدت دار یا وعده دار (تاریخ صدور و تاریخ سررسید متفاوت) قابلیت شکایت کیفری ندارند.
• تاریخ دار بودن چک: چک باید دارای تاریخ صدور و سررسید مشخص باشد و دارنده چک حق درج تاریخ را ندارد.
• چک های مربوط به معاملات نامشروع یا بهره ربوی: این چک ها از حمایت کیفری قانونگذار برخوردار نیستند.
• عدم انتقال چک پس از برگشت خوردن: اگر چک پس از برگشت خوردن، به شخص دیگری منتقل (پشت نویسی) شود، دارنده جدید نمی تواند شکایت کیفری مطرح کند.
• چک های صادره از موسسات مالی و اعتباری خاص: برخی چک ها که توسط موسسات غیربانکی صادر می شوند، قابلیت تعقیب کیفری ندارند.

مدارک لازم برای ثبت شکوائیه کیفری

برای ثبت شکایت کیفری، مدارک زیر ضروری است:

• اصل چک برگشتی و تصویر (کپی) آن: حتماً اصل چک را همراه داشته باشید و یک نسخه کپی نیز برای بایگانی خود تهیه کنید.
• گواهی عدم پرداخت از بانک: این گواهی باید توسط بانک محال علیه صادر شده و علت برگشت خوردن چک را به وضوح ذکر کند. برای چک های صیادی، کد رهگیری ۱۶ رقمی صیادی نیز در این گواهی درج می شود.
• مدارک شناسایی دارنده چک: شامل کارت ملی و شناسنامه (همراه با کپی).
• هرگونه مستندات دیگر مرتبط: مانند قرارداد، فاکتور، رسید یا پیام های مبادله شده که اثبات کننده بدهی و علت صدور چک باشد.

فرآیند عملیاتی شکایت کیفری (گام به گام)

پس از اطمینان از وجود شرایط لازم و جمع آوری مدارک، می توانید مراحل عملیاتی شکایت کیفری را آغاز کنید:

1. گام ۱: مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت:

   در اولین فرصت و درخواست گواهی عدم پرداخت را ارائه دهید. این گواهی باید شامل مشخصات کامل چک، مبلغ، علت دقیق برگشت خوردن و مشخصات صادرکننده باشد. برای چک های صیادی، حتماً از بانک بخواهید که کد رهگیری ۱۶ رقمی صیادی را نیز در گواهی درج کند.

2. گام ۲: ثبت نام در سامانه ثنا و احراز هویت:

   قبل از هر اقدام قضایی، لازم است در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) ثبت نام کرده و احراز هویت شوید. این کار از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت آنلاین امکان پذیر است. تمامی ابلاغیه ها و مراحل پرونده شما از طریق این سامانه اطلاع رسانی می شود.

3. گام ۳: تنظیم و ثبت شکوائیه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:

   با در دست داشتن مدارک لازم (اصل چک، گواهی عدم پرداخت، مدارک شناسایی و سایر مستندات) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. در آنجا، یک شکوائیه (دادخواست کیفری) تنظیم و ثبت می شود. در شکوائیه باید شرح دقیق ماجرا، مشخصات طرفین، مبلغ چک و درخواست مجازات صادرکننده قید شود. هزینه های دادرسی نیز در همین مرحله پرداخت می گردد.

4. گام ۴: رسیدگی در دادسرا و صدور قرار:

   پس از ثبت شکوائیه، پرونده به دادسرای صالح (معمولاً دادسرای محل صدور گواهی عدم پرداخت) ارجاع می شود. دادسرا صادرکننده چک را احضار کرده و دفاعیات او را استماع می کند. در این مرحله، دارنده چک می تواند درخواست تأمین خواسته (توقیف اموال صادرکننده) را نیز مطرح کند تا پیش از صدور حکم نهایی، اموال او توقیف شود و مانع از جابجایی آن ها گردد. دادسرا پس از بررسی های لازم، قرار مجرمیت یا منع تعقیب صادر می کند.

5. گام ۵: ارجاع به دادگاه کیفری و صدور حکم:

   در صورت صدور قرار مجرمیت توسط دادسرا، پرونده به دادگاه کیفری (معمولاً دادگاه کیفری دو) ارجاع می شود. دادگاه جلسات رسیدگی را برگزار کرده و پس از شنیدن دفاعیات طرفین و بررسی مدارک، حکم نهایی را صادر می کند. این حکم می تواند شامل مجازات حبس، جزای نقدی و الزام به پرداخت اصل وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه باشد.

6. گام ۶: پیگیری حقوقی وجه چک (در صورت نیاز به دادخواست مجزا):

   توجه داشته باشید که رسیدگی کیفری به جرم صدور چک بلامحل، لزوماً به معنای وصول کامل وجه چک نیست. در برخی موارد، حتی پس از صدور حکم کیفری، ممکن است لازم باشد برای مطالبه وجه اصلی و خسارات آن، دادخواست حقوقی مجزا ارائه شود. این دو مسیر موازی می توانند به طور همزمان یا پس از اتمام یکی آغاز شوند.

رعایت دقیق مهلت های قانونی ۶ ماهه برای ارائه چک به بانک و ۶ ماهه برای ثبت شکوائیه کیفری، از مهمترین شروط موفقیت در طرح شکایت کیفری از چک برگشتی است و عدم توجه به آن می تواند حق شما را در این زمینه سلب کند.

مراحل گام به گام شکایت حقوقی از چک برگشتی (با جزئیات کامل)

شکایت حقوقی، متداول ترین روش برای مطالبه وجه چک برگشتی است و در مواردی که امکان شکایت کیفری وجود ندارد یا هدف صرفاً وصول وجه است، به کار می رود. این روش از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.

چه زمانی شکایت حقوقی انتخاب بهتری است؟

شکایت حقوقی در موارد زیر انتخاب مناسب تری است:

• عدم رعایت مهلت های کیفری: اگر مهلت های ۶ ماهه برای طرح شکایت کیفری سپری شده باشد.
• چک هایی که شرایط شکایت کیفری را ندارند: مانند چک های سفید امضا، تضمینی، مشروط، وعده دار، یا چک های مربوط به معاملات نامشروع.
• زمانی که هدف اصلی صرفاً مطالبه وجه و خسارات است: در این روش، تمرکز بر روی دریافت مبلغ چک و خسارت تأخیر تأدیه است، نه مجازات صادرکننده.
• چک های قدیمی (غیر صیادی): اگر چک از نوع قدیمی باشد و امکان اقدام از طریق اجرای ثبت وجود نداشته باشد.

مدارک لازم برای ثبت دادخواست حقوقی

مدارک مورد نیاز برای ثبت دادخواست حقوقی مشابه مدارک لازم برای شکایت کیفری است:

• اصل چک برگشتی و تصویر (کپی) آن.
• گواهی عدم پرداخت از بانک (با ذکر علت برگشت).
• مدارک شناسایی دارنده چک (کارت ملی، شناسنامه).
• هرگونه مستندات دیگر مرتبط (مانند قرارداد، فاکتور، رسید یا هر مدرکی که ارتباط بدهی با چک را اثبات کند).

فرآیند عملیاتی شکایت حقوقی (گام به گام)

مراحل پیگیری چک برگشتی از طریق دادگاه حقوقی به شرح زیر است:

1. گام ۱: دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک:

   مانند شکایت کیفری، ابتدا باید به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت را دریافت کنید. این گواهی تاریخ مراجعه شما به بانک و علت برگشت را نشان می دهد.

2. گام ۲: ثبت نام در سامانه ثنا:

   داشتن حساب کاربری در سامانه ثنا برای تمامی مراحل قضایی، از جمله پیگیری پرونده حقوقی، الزامی است.

3. گام ۳: تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه وجه چک در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:

   با همراه داشتن مدارک لازم، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. در اینجا، یک دادخواست حقوقی با عنوان مطالبه وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه تنظیم و ثبت می شود. در دادخواست باید مبلغ اصلی چک، خسارت تأخیر تأدیه (از تاریخ سررسید تا زمان پرداخت)، هزینه های دادرسی و حق الوکاله (در صورت داشتن وکیل) مطالبه شود. مدارک را به دادخواست پیوست کرده و هزینه های مربوطه را پرداخت کنید.

4. گام ۴: ارجاع به دادگاه حقوقی:

   پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه دادگاه حقوقی صالح ارجاع داده می شود. صلاحیت دادگاه معمولاً بر اساس محل اقامت خوانده (صادرکننده چک) یا محل صدور چک تعیین می گردد.

5. گام ۵: جلسات رسیدگی، دفاعیات و صدور حکم:

   دادگاه ابلاغیه حضور در جلسه را برای طرفین ارسال می کند. در جلسات دادگاه، طرفین می توانند دلایل و مستندات خود را ارائه دهند و به دفاع بپردازند. پس از بررسی های لازم، قاضی حکم به پرداخت وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی صادر می کند. دارنده چک همچنین می تواند قبل از صدور حکم یا همزمان با دادخواست، درخواست تأمین خواسته (توقیف اموال صادرکننده) را مطرح کند تا از جابجایی اموال جلوگیری شود.

6. گام ۶: اجرای حکم و توقیف اموال:

   پس از قطعی شدن حکم دادگاه، دارنده چک باید درخواست اجرائیه را از دادگاه صادرکننده حکم دریافت کند. با اجرائیه، پرونده به واحد اجرای احکام دادگستری ارجاع می شود و مراحل توقیف اموال و املاک صادرکننده چک برای وصول مطالبات آغاز می گردد.

مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت (سریع ترین راه برای چک های صیادی)

مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت، یکی از سریع ترین و کم هزینه ترین روش ها برای وصول مطالبات مربوط به چک های برگشتی است، اما این روش فقط برای چک های صیادی که در سامانه صیاد ثبت و تأیید شده اند، قابل اجرا است.

مزایای این روش: سرعت، سادگی و هزینه کمتر

این روش به دلیل ویژگی های خاص خود، برای دارندگان چک های صیادی برگشتی بسیار جذاب است:

• سرعت بالا: برخلاف روش های قضایی که ممکن است ماه ها به طول انجامند، فرآیند اجرای ثبت معمولاً سریع تر به نتیجه می رسد.
• سادگی: مراحل اداری آن نسبت به دادگاه پیچیدگی کمتری دارد و کمتر نیاز به وکیل است.
• هزینه کمتر: هزینه های مربوط به این روش اغلب کمتر از هزینه های دادرسی در دادگاه است.
• عدم نیاز به اثبات بدهی: از آنجایی که چک سند رسمی محسوب می شود، در اجرای ثبت نیازی به اثبات مجدد بدهی نیست و صرفاً اصالت چک و گواهی عدم پرداخت کافی است.

شرایط لازم برای اقدام از طریق اجرای ثبت

برای اینکه بتوانید از طریق اداره اجرای ثبت اقدام کنید، لازم است دو شرط اساسی وجود داشته باشد:

• چک باید از نوع صیادی باشد: یعنی دارای کد ۱۶ رقمی صیادی باشد و در سامانه صیاد ثبت و تأیید شده باشد.
• دارای گواهی عدم پرداخت از بانک: بانک باید گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت برگشت و کد رهگیری ۱۶ رقمی صیادی صادر کرده باشد.

فرآیند عملیاتی اجرای ثبت (گام به گام)

مراحل پیگیری چک از طریق اجرای ثبت به ترتیب زیر است:

1. گام ۱: دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک (با کد رهگیری):

   به بانک محال علیه مراجعه کرده و درخواست گواهی عدم پرداخت چک صیادی را ارائه دهید. مطمئن شوید که کد رهگیری ۱۶ رقمی صیادی در گواهی درج شده است. این کد برای پیگیری های بعدی در سامانه صیاد و اداره ثبت ضروری است.

2. گام ۲: مراجعه به اداره اجرای ثبت محل صدور گواهی:

   با در دست داشتن اصل چک و گواهی عدم پرداخت به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی در محل شعبه بانکی که گواهی عدم پرداخت را صادر کرده است، مراجعه کنید.

3. گام ۳: تکمیل فرم درخواست صدور اجرائیه و پیوست مدارک:

   در اداره ثبت، فرم مخصوص درخواست صدور اجرائیه را تکمیل کنید. اصل چک و گواهی عدم پرداخت را به همراه مدارک شناسایی خود پیوست کنید. هزینه های مربوط به صدور اجرائیه نیز در همین مرحله پرداخت می شود. کارشناس ثبت پس از بررسی مدارک و احراز شرایط، دستور صدور اجرائیه را صادر می کند.

4. گام ۴: صدور اجرائیه و ابلاغ به صادرکننده:

   پس از صدور اجرائیه، اداره ثبت آن را به صادرکننده چک ابلاغ می کند. صادرکننده چک ۱۰ روز فرصت دارد تا بدهی خود را پرداخت کند یا ترتیبات پرداخت آن را فراهم نماید.

5. گام ۵: توقیف اموال (در صورت عدم پرداخت):

   اگر صادرکننده چک ظرف مهلت ۱۰ روز اقدام به پرداخت وجه چک نکند، دارنده می تواند درخواست توقیف اموال او را به اداره اجرای ثبت ارائه دهد. اداره ثبت بر اساس قوانین اجرایی، اقدام به توقیف اموال منقول و غیرمنقول صادرکننده (مانند حساب بانکی، خودرو، ملک) می کند تا از محل فروش یا وصول آن ها، طلب دارنده چک پرداخت شود.

مطالبه وجه چک از طریق اداره اجرای ثبت، سریع ترین و مؤثرترین راهکار برای وصول چک های صیادی برگشتی است و با کوتاه کردن مسیرهای قضایی، به دارنده چک کمک می کند تا زودتر به مطالبات خود دست یابد.

نکات کلیدی و سوالات متداول

در این بخش، به مرور نکات مهم و پاسخ به سوالات رایجی می پردازیم که ممکن است در طول فرآیند شکایت از چک برگشتی برای شما پیش بیاید.

مهلت های حیاتی و غیرقابل چشم پوشی در شکایت از چک برگشتی

آگاهی از مهلت های قانونی برای هر سه روش شکایت بسیار مهم است:

نوع شکایت	مهلت ارائه چک به بانک	مهلت اقدام پس از برگشت	توضیحات
کیفری	۶ ماه از تاریخ صدور	۶ ماه از تاریخ دریافت گواهی عدم پرداخت	عدم رعایت هر یک، حق شکایت کیفری را سلب می کند.
حقوقی	بدون محدودیت (ترجیحاً در مهلت ۶ ماهه)	۵ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت	محدودیت کمتری نسبت به کیفری دارد.
اجرای ثبت (فقط صیادی)	بدون محدودیت (ترجیحاً در مهلت ۶ ماهه)	بدون محدودیت خاص	سرعت بالا، فقط برای چک های صیادی ثبت شده.

مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت چک برگشتی

• شکایت کیفری: دادسرای عمومی و انقلاب (برای تحقیقات اولیه و صدور قرار) و سپس دادگاه کیفری دو (برای صدور حکم).
• شکایت حقوقی: دادگاه حقوقی (صلاحیت محلی معمولاً بر اساس محل اقامت خوانده یا محل صدور چک تعیین می شود).
• اجرای ثبت: اداره اجرای ثبت اسناد رسمی (محل شعبه بانکی که گواهی عدم پرداخت را صادر کرده است).

استعلام و پیگیری وضعیت چک برگشتی و پرونده

برای پیگیری وضعیت چک و پرونده قضایی خود می توانید از سامانه های زیر استفاده کنید:

• سامانه صیاد (بانک مرکزی): برای استعلام وضعیت چک (آیا ثبت شده است؟ وضعیت موجودی؟). با استفاده از کد ۱۶ رقمی صیادی می توانید وضعیت چک را پیگیری کنید.
• سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی): برای پیگیری تمامی ابلاغیه ها، مراحل رسیدگی به پرونده قضایی (کیفری یا حقوقی) و اطلاع از جلسات دادگاه و احکام صادره.

عواقب چک برگشتی برای صادرکننده

صدور چک برگشتی می تواند عواقب جدی برای صادرکننده داشته باشد:

• ممنوعیت از صدور چک جدید: صادرکننده تا زمان رفع سوءاثر، نمی تواند چک جدید صادر کند.
• مسدود شدن حساب ها: تمامی حساب های بانکی صادرکننده نزد بانک صادرکننده چک و سایر بانک ها تا میزان مبلغ چک مسدود می شود.
• ممنوعیت از افتتاح حساب و دریافت تسهیلات: صادرکننده از افتتاح حساب جدید و دریافت انواع تسهیلات بانکی محروم می شود.
• عدم امکان دریافت کارت خوان: صادرکننده نمی تواند دستگاه کارت خوان بانکی دریافت کند.
• مجازات حبس و جزای نقدی: در صورت شکایت کیفری و اثبات جرم، صادرکننده به حبس (از ۶ ماه تا ۲ سال) و جزای نقدی محکوم می شود.

مدت زمان رسیدگی به شکایت چک برگشتی چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به شکایت چک برگشتی بستگی به عوامل متعددی دارد و نمی توان زمان دقیقی برای آن تعیین کرد. این عوامل شامل نوع شکایت (کیفری، حقوقی، ثبتی)، پیچیدگی پرونده، حجم کاری مراجع قضایی، همکاری یا عدم همکاری طرفین و نحوه پیگیری دارنده چک است. به طور کلی:

• اجرای ثبت: معمولاً سریع ترین روش است و ممکن است از چند هفته تا چند ماه به طول انجامد.
• شکایت کیفری و حقوقی: می تواند از چند ماه تا حتی بیش از یک سال طول بکشد، به خصوص اگر پرونده وارد مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی شود.

هزینه شکایت از چک برگشتی شامل چه مواردی است؟

هزینه های مربوط به شکایت از چک برگشتی شامل موارد زیر است:

• هزینه دادرسی: بر اساس مبلغ چک و نوع شکایت (کیفری یا حقوقی) محاسبه می شود.
• هزینه ثبت شکوائیه/دادخواست: در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
• هزینه صدور اجرائیه: در روش اجرای ثبت.
• هزینه کارشناسی: در صورت نیاز به نظریه کارشناسی.
• حق الوکاله وکیل: در صورت استخدام وکیل.
• هزینه ابلاغ اوراق قضایی.
• هزینه تامین خواسته: در صورت درخواست توقیف اموال.

آیا می توان بدون وکیل از چک برگشتی شکایت کرد؟

بله، می توانید بدون وکیل نیز مراحل شکایت از چک برگشتی را طی کنید. اما باید توجه داشت که فرآیندهای قانونی، به خصوص در دعاوی کیفری و حقوقی، پیچیدگی های خاص خود را دارند. مزایا و معایب این کار عبارتند از:

• مزایا: صرفه جویی در هزینه حق الوکاله.
• معایب:
  • نیاز به آگاهی کامل از قوانین و رویه های قضایی.
  • احتمال بروز اشتباه در تنظیم شکوائیه/دادخواست یا رعایت مهلت ها.
  • اتلاف زمان و انرژی بیشتر برای پیگیری مراحل.
  • کاهش شانس موفقیت در پرونده های پیچیده.

  در موارد پیچیده یا مبالغ بالا، مشاوره یا استخدام وکیل متخصص قویاً توصیه می شود.

نمونه متن دادخواست/شکوائیه شکایت از چک برگشتی

نمونه متن دادخواست یا شکوائیه بسته به نوع شکایت (کیفری یا حقوقی) و مشخصات چک و طرفین متفاوت است. با این حال، ساختار کلی آن ها شامل موارد زیر است:

• مشخصات شاکی/خواهان: نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس.
• مشخصات متشاکی عنه/خوانده: نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس.
• مشخصات چک: شماره چک، تاریخ صدور، تاریخ سررسید، مبلغ، شماره حساب، نام بانک صادرکننده.
• شرح ماجرا: توضیح دقیق چگونگی دریافت چک، ارائه آن به بانک، برگشت خوردن و علت آن.
• خواسته: در شکایت کیفری درخواست مجازات و مطالبه وجه، در شکایت حقوقی درخواست مطالبه وجه، خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی.
• دلایل و منضمات: پیوست کردن اصل چک، گواهی عدم پرداخت، مدارک شناسایی و سایر مستندات.
• امضا.

این نمونه ها معمولاً در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی موجود هستند و کارشناسان آنجا می توانند در تکمیل آن ها به شما کمک کنند.

نتیجه گیری

در مواجهه با چک برگشتی، آگاهی از مراحل شکایت از چک برگشتی و انتخاب روش صحیح، از اهمیت بالایی برخوردار است. چه از طریق شکایت کیفری به دنبال مجازات صادرکننده و وصول وجه باشید، چه با شکایت حقوقی صرفاً مطالبه وجه و خسارات را پیگیری کنید، و چه از مسیر سریع اجرای ثبت برای چک های صیادی بهره بگیرید، دانش حقوقی و اقدام به موقع، نقشی کلیدی در احقاق حق شما دارد.

با مطالعه دقیق شرایط هر روش، رعایت مهلت های قانونی و جمع آوری مدارک لازم، می توانید با اطمینان خاطر بیشتری در مسیر وصول مطالبات خود گام بردارید. در صورتی که ابهامی دارید یا با پرونده های پیچیده تر سروکار دارید، توصیه می شود که حتماً با یک مشاور حقوقی متخصص مشورت کنید تا بهترین راهکار متناسب با شرایط خاص شما ارائه شود و شانس موفقیت شما در این فرآیند افزایش یابد.