دادخواست مهریه و اعسار از هزینه دادرسی

مطالبه مهریه، حق قانونی زن پس از عقد نکاح است، اما چالش های پیش روی وصول آن، به ویژه برای افرادی که توانایی پرداخت هزینه های سنگین دادرسی را ندارند، اهمیت دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را دوچندان می کند. این دادخواست به خواهان این امکان را می دهد که با اثبات عدم تمکن مالی خود، از پرداخت هزینه های اولیه دادرسی معاف شده یا پرداخت آن ها را به زمان اجرای حکم موکول کند.

فرایند مطالبه مهریه و درخواست اعسار، مسیری حقوقی و پیچیده است که نیاز به آگاهی کامل از قوانین و مراحل مربوطه دارد. در این مقاله، به تشریح جامع و دقیق تمامی ابعاد این موضوع، از تعریف مهریه و انواع آن گرفته تا مراحل گام به گام مطالبه، شرایط و نحوه درخواست اعسار از هزینه دادرسی و همچنین ارائه نکات کلیدی و کاربردی می پردازیم. هدف این راهنما توانمندسازی شما برای پیمودن این مسیر حقوقی با اطمینان و آگاهی بیشتر است تا بتوانید از حقوق قانونی خود به بهترین شکل دفاع کنید.

درک مهریه و انواع آن

مهریه یکی از اساسی ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که به محض وقوع عقد به ملکیت او درمی آید. این حق، پشتوانه مالی و استقلالی برای زن محسوب می شود و در قانون مدنی ایران به تفصیل به آن پرداخته شده است.

مهریه چیست؟ تعریف قانونی و ماهیت آن

مهریه عبارت است از مالی که به موجب عقد نکاح، مرد به زن می پردازد یا متعهد به پرداخت آن می شود. این مال می تواند عین معین، منفعت، دین، یا حتی آموزش چیزی باشد که مالیت داشته و قابل تملک باشد (ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی). مهم این است که مهریه باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن ها شود، معلوم باشد (ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی). زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی در آن بنماید، حتی اگر هنوز آن را دریافت نکرده باشد (ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی).

انواع مهریه

مهریه بر اساس شرایط پرداخت و نوع آن به دسته های مختلفی تقسیم می شود که هر یک احکام حقوقی خاص خود را دارند:

مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه، متداول ترین نوع مهریه است که در آن، زن می تواند هر زمان که بخواهد، تمام یا قسمتی از مهریه خود را از همسرش مطالبه کند. مفهوم «حال بودن» مهریه به این معناست که مطالبه آن نیازمند هیچ شرط یا پیش زمینه ای نیست. به محض درخواست زن، مرد موظف به پرداخت آن است. در صورتی که مرد از پرداخت مهریه عندالمطالبه امتناع ورزد، زن می تواند از حق حبس خود استفاده کرده و تا زمان دریافت مهریه، از ایفای وظایف زناشویی خودداری کند، بدون آنکه این امر حق نفقه او را ساقط کند (ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی).

مهریه عندالاستطاعه

بر خلاف مهریه عندالمطالبه، در مهریه عندالاستطاعه، پرداخت مهریه مشروط به توانایی مالی مرد است. در این نوع مهریه، زن تنها زمانی می تواند مطالبه کند که ثابت کند مرد از توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه برخوردار است. اثبات استطاعت مالی مرد بر عهده زن خواهان مهریه است. این موضوع می تواند فرآیند مطالبه را پیچیده تر و زمان برتر کند، چرا که نیاز به جمع آوری مدارک و شواهد کافی برای اثبات دارایی ها و درآمد مرد دارد.

مهریه وجه رایج

در بسیاری از موارد، مهریه به صورت وجه رایج (مانند ریال) تعیین می شود. با توجه به تورم و کاهش ارزش پول در طول زمان، قانونگذار تمهیداتی برای حفظ ارزش مهریه اندیشیده است. بر اساس تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد، که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد. این محاسبه به «نرخ روز» معروف است و هدف آن جبران کاهش ارزش پول است. این تبصره تضمین می کند که زن پس از سال ها، مهریه ای با ارزش واقعی دریافت کند.

مهریه غیروجه رایج (سکه، ملک و…)

مهریه می تواند به صورت اقلام غیروجه رایج نیز تعیین شود، مانند سکه طلا، طلاجات، خودرو، زمین، یا حتی سهام شرکت. در این موارد، اگر مهریه به صورت عین معین (مانند یک قطعه زمین مشخص) باشد، زن مالک همان عین می شود. در صورتی که عین معین تلف شده یا قابلیت تحویل نداشته باشد، مرد ضامن مثل یا قیمت آن خواهد بود. مطالبه این نوع مهریه ها نیز بر اساس ارزش روز آن در زمان مطالبه صورت می گیرد، به خصوص در مورد سکه که نرخ آن دائماً در حال تغییر است. اگر مهریه سکه باشد، معمولاً تعداد مشخصی از سکه مطالبه می شود و ارزش آن به قیمت روز محاسبه و پرداخت می گردد.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه (با تمرکز بر تغییرات جدید)

فرآیند قانونی مطالبه مهریه، به ویژه پس از تغییرات اخیر در قوانین، شامل مراحل مشخصی است که رعایت ترتیب و جزئیات آن ها اهمیت بسزایی دارد. این مراحل در ادامه به صورت دقیق تشریح می شوند.

گام اول: الزام به مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک

بر اساس بند ۳ ماده ۲۸ لایحه احکام برنامه ششم توسعه، تمامی دعاوی ناشی از اجرا نشدن اسناد رسمی تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی و دفاتر رسمی ازدواج و طلاق، در مرحله بدوی از طریق ادارات اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور رسیدگی و اجرا می شود. این بند قانونی به این معناست که برای مطالبه مهریه که در سند رسمی نکاحیه ثبت شده است، زن ابتدا باید به جای مراجعه مستقیم به دادگاه، از طریق اداره اجرای ثبت اسناد و املاک اقدام کند.

مراحل تشکیل پرونده در اجرای ثبت به شرح زیر است:

1. تکمیل درخواست صدور اجراییه: زن (خواهان) باید با مراجعه به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، درخواست صدور اجراییه برای مهریه خود را ارائه دهد. دفترخانه پس از بررسی مدارک، اجراییه را صادر می کند.
2. مدارک مورد نیاز: اصل سند نکاحیه (عقدنامه)، شناسنامه و کارت ملی خواهان از مدارک اصلی هستند.
3. ارسال اجراییه به اداره ثبت: اجراییه صادر شده توسط دفترخانه، به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک مربوطه ارسال می شود.
4. ابلاغ اجراییه به زوج: اداره ثبت، اجراییه را به زوج (خوانده) ابلاغ می کند و به او ۱۰ روز مهلت می دهد تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد.
5. اهمیت توقیف اموال از طریق اجرای ثبت: در صورتی که زوج در مهلت مقرر اقدام نکند، زن می تواند با معرفی اموال زوج، از اداره ثبت درخواست توقیف آن اموال را داشته باشد. این مرحله قبل از طرح دعوی در دادگاه و برای جلوگیری از نقل و انتقال احتمالی اموال توسط زوج، بسیار حیاتی است. توقیف اموال می تواند شامل حساب های بانکی، خودرو، ملک و سایر دارایی های قابل شناسایی زوج باشد.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، گام اول و ضروری است و به زوج مهلت قانونی برای ادای دین خود می دهد. در این مرحله، امکان توقیف اموال زوج فراهم است که می تواند فرآیند وصول مهریه را تسریع کند.

چه زمانی می توان مستقیماً به دادگاه مراجعه کرد؟

با وجود تاکید قانون بر مراجعه اولیه به اجرای ثبت، در برخی شرایط خاص می توان مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کرد:

• عدم شناسایی اموال توسط اجرای ثبت: اگر پس از طی مراحل اجرای ثبت، اموالی از زوج شناسایی نشود یا اموال معرفی شده برای توقیف کفاف مهریه را ندهد (مثلاً مهریه سنگین تر از اموال باشد)، گواهی عدم امکان شناسایی مال یا عدم کفایت مال توقیف شده از سوی اجرای ثبت صادر می شود. در این صورت، زن می تواند با ارائه این گواهی به دادگاه خانواده مراجعه و دادخواست مطالبه مهریه را مطرح کند.
• مهریه غیروجه رایج یا غیرسکه: اگر مهریه به صورت مال غیروجه رایج مانند ملک یا کالای خاصی تعیین شده باشد و اجرای ثبت قادر به وصول آن به شکل مستقیم نباشد، نیز می توان به دادگاه مراجعه کرد.

گام دوم: طرح دادخواست در دادگاه خانواده (پس از مرحله ثبت)

پس از طی مراحل اجرای ثبت و در صورت لزوم (یا در شرایط استثنایی فوق الذکر)، گام بعدی، طرح دادخواست در دادگاه خانواده است. دادگاه خانواده صلاحیت رسیدگی به کلیه دعاوی مرتبط با مهریه را دارد.

مراحل و مدارک لازم برای دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه:

1. تکمیل فرم دادخواست: فرم مخصوص دادخواست مطالبه مهریه باید به دقت و با ذکر تمام جزئیات تکمیل شود. این فرم شامل مشخصات خواهان (زن) و خوانده (مرد)، خواسته (مطالبه مهریه)، دلایل و منضمات و شرح دادخواست است.
2. مدارک لازم:
   • اصل یا کپی مصدق سند نکاحیه (عقدنامه).
   • اصل یا کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده.
   • گواهی عدم امکان شناسایی اموال یا عدم کفایت اموال توقیف شده از اجرای ثبت (در صورت مراجعه قبلی به ثبت).
   • لیست اموال شناسایی شده از زوج (در صورت وجود).
   • سایر مدارک و مستندات مربوطه (مانند شهادت شهود در برخی موارد).
3. ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: تمامی دادخواست های حقوقی از جمله مطالبه مهریه باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شوند. این دفاتر نقش واسطه بین مردم و مراجع قضایی را ایفا می کنند. پس از ثبت دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی (یا درخواست اعسار از آن)، پرونده به دادگاه صالح ارجاع می شود.
4. رسیدگی در دادگاه: دادگاه پس از بررسی دادخواست و مدارک، وقت رسیدگی تعیین می کند و طرفین را به جلسه دادرسی دعوت می نماید. در این جلسه، طرفین می توانند دلایل و دفاعیات خود را ارائه دهند.
5. صدور رأی: پس از تکمیل تحقیقات و شنیدن دفاعیات، دادگاه رأی مقتضی را صادر می کند. در صورت صدور حکم به نفع زن، اجراییه صادر شده و مراحل وصول مهریه از طریق اجرای احکام دادگستری پیگیری می شود.

اعسار از هزینه دادرسی: حمایت از خواهان های کم بضاعت

هزینه های دادرسی در پرونده های حقوقی، به ویژه پرونده های مهریه که ممکن است مبالغ سنگینی را شامل شوند، می تواند برای خواهان (زن) که معمولاً وضعیت مالی مناسبی ندارد، مانعی جدی برای احقاق حقوقش باشد. در چنین شرایطی، قانون حمایت از خواهان های کم بضاعت را پیش بینی کرده و راهکار «اعسار از هزینه دادرسی» را فراهم آورده است.

اعسار از هزینه دادرسی چیست؟

اعسار از هزینه دادرسی به معنای عدم توانایی فرد در پرداخت هزینه های قانونی مربوط به طرح دعوی در دادگاه است. این امر به خواهان اجازه می دهد تا بدون نیاز به پرداخت هزینه های دادرسی (مانند هزینه های ثبت دادخواست، کارشناسی، ابلاغ و…)، پرونده خود را پیگیری کند. مبنای قانونی این حمایت، ماده ۵۰۴ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۵ قانون حمایت خانواده است.

ماده ۵ قانون حمایت خانواده تصریح می کند: «درصورت عدم تمکن مالی هر یک از اصحاب دعوی دادگاه می تواند پس از احراز مراتب و با توجه به اوضاع و احوال، وی را از پرداخت هزینه دادرسی، حق الزحمه کارشناسی، حق الزحمه داوری و سایر هزینه ها معاف یا پرداخت آنها را به زمان اجرای حکم موکول کند. همچنین در صورت اقتضاء ضرورت یا وجود الزام قانونی دایر برداشتن وکیل، دادگاه حسب مورد رأساً یا به درخواست فرد فاقد تمکن مالی وکیل معاضدتی تعیین می کند.»

اهمیت اعسار در پرونده های مطالبه مهریه و مزایای پذیرش آن:

• کاهش بار مالی خواهان: اصلی ترین مزیت، معافیت از پرداخت هزینه های سنگین دادرسی است که امکان طرح دعوی را برای افراد فاقد تمکن مالی فراهم می کند.
• امکان تعیین وکیل معاضدتی: در صورت لزوم و بنا بر تشخیص دادگاه، برای فرد معسر وکیل معاضدتی (وکیل تسخیری) تعیین می شود تا از حقوق وی دفاع کند.
• برابری در دسترسی به عدالت: اعسار، تضمین می کند که عدم تمکن مالی مانع دسترسی افراد به محاکم قضایی و احقاق حقوقشان نشود.

شرایط احراز اعسار و مدارک اثبات آن

برای اینکه دادگاه درخواست اعسار را بپذیرد، خواهان باید عدم تمکن مالی خود را به درستی اثبات کند. این اثبات از طریق ارائه مدارک و شواهد مختلفی صورت می گیرد:

اثبات عدم تمکن مالی

خواهان باید نشان دهد که نه تنها دارایی نقدی کافی برای پرداخت هزینه های دادرسی ندارد، بلکه اموال و درآمدهای او نیز به اندازه ای نیست که بتواند این هزینه ها را بپردازد. موارد زیر در اثبات این امر نقش کلیدی دارند:

• لیست کامل اموال: ارائه فهرستی دقیق از تمامی اموال منقول و غیرمنقول خود و اثبات اینکه این اموال برای پرداخت هزینه های دادرسی کافی نیستند.
• درآمدهای موجود: ارائه مدارکی مبنی بر میزان درآمد ماهانه، در صورت وجود، و اثبات اینکه این درآمد نیز کفاف هزینه های زندگی و دادرسی را نمی دهد.
• تعهدات مالی: ارائه مدارک مربوط به بدهی ها و اقساطی که خواهان باید پرداخت کند و این تعهدات باعث کاهش توان مالی او شده است.

استشهادیه اعسار

یکی از مهم ترین مدارک برای اثبات اعسار، استشهادیه اعسار است. این استشهادیه باید توسط حداقل دو نفر شاهد مرد که از وضعیت مالی و معیشتی خواهان کاملاً مطلع هستند، امضا و تأیید شود.

نحوه نگارش و محتوای ضروری استشهادیه:

• استشهادیه باید با عباراتی صریح و روشن، عدم توانایی مالی خواهان را برای پرداخت هزینه های دادرسی تأیید کند.
• در آن باید ذکر شود که شهود، خواهان را می شناسند و از وضعیت مالی او آگاهند و می دانند که او توانایی پرداخت هزینه های مربوط به دادرسی را ندارد.
• تأکید بر صداقت: شهود باید با علم و آگاهی کامل از وضعیت مالی خواهان، استشهادیه را امضا کنند، زیرا ارائه شهادت دروغ می تواند عواقب قانونی داشته باشد.

سایر مستندات

علاوه بر استشهادیه، مدارک دیگری نیز می توانند به اثبات اعسار کمک کنند، از جمله:

• گواهی های بانکی مبنی بر موجودی حساب های خواهان (جهت اثبات عدم وجود وجه نقد کافی).
• گواهی از اداره راهنمایی و رانندگی مبنی بر عدم مالکیت خودرو.
• مدارک مربوط به عدم مالکیت املاک (مثلاً استعلام از اداره ثبت اسناد).
• قبوض و مدارک مربوط به هزینه های زندگی ضروری.

مراحل رسیدگی به دادخواست اعسار

دادخواست اعسار می تواند به دو شیوه مطرح شود:

1. همزمان با دادخواست اصلی: خواهان می تواند درخواست اعسار از هزینه دادرسی را در همان دادخواستی که برای مطالبه مهریه تقدیم می کند، مطرح نماید. این روش رایج تر و معمولاً سریع تر است.
2. پس از دادخواست اصلی (به صورت جداگانه): در صورتی که خواهان در ابتدا هزینه دادرسی را پرداخت کرده و بعداً متوجه عدم تمکن خود شود، می تواند دادخواست اعسار را به صورت مجزا مطرح کند.

نحوه رسیدگی دادگاه به دادخواست اعسار:

• جلسه رسیدگی: دادگاه برای رسیدگی به دادخواست اعسار، وقت تعیین می کند و خواهان و شهود او را دعوت می نماید.
• اخذ شهادت شهود: در جلسه دادگاه، شهود خواهان حاضر شده و در خصوص وضعیت مالی خواهان شهادت می دهند. قاضی می تواند از آن ها سوالاتی بپرسد تا از صحت اظهاراتشان اطمینان حاصل کند.
• بررسی مدارک: دادگاه تمامی مدارک ارائه شده توسط خواهان (لیست اموال، گواهی ها و…) را بررسی می کند.
• صدور حکم اعسار: پس از بررسی های لازم، دادگاه در خصوص قبول یا رد دادخواست اعسار رأی صادر می کند. در صورت پذیرش، خواهان از پرداخت هزینه های دادرسی معاف شده و پرونده اصلی (مطالبه مهریه) ادامه می یابد.

اثرات حکم اعسار: در صورت پذیرش اعسار، خواهان از پرداخت هزینه های دادرسی معاف شده و این هزینه ها از خوانده (در صورت محکومیت) دریافت می شود. همچنین، امکان استفاده از وکیل معاضدتی برای خواهان فراهم می آید.

نمونه دادخواست های کاربردی (ترکیبی و اختصاصی)

در این بخش، به معرفی و تشریح محتویات مهم ترین انواع دادخواست ها در زمینه مهریه و اعسار می پردازیم. این نمونه ها برای آشنایی با ساختار و مفاد مورد نیاز طراحی شده اند.

نمونه دادخواست مطالبه مهریه به همراه درخواست اعسار از هزینه دادرسی و تامین خواسته (جامع ترین نمونه)

این نمونه دادخواست جامع ترین فرم است که در آن خواهان، همزمان با مطالبه مهریه، درخواست اعسار از هزینه دادرسی و تامین خواسته را نیز مطرح می کند تا از تضییع حقوق خود جلوگیری نماید.

مشخصات خواهان و خوانده:

• خواهان: [نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس، شغل]
• خوانده: [نام و نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس، شغل]

خواسته و بهای آن:

• تقاضای محکومیت خوانده به پرداخت [تعداد] سکه تمام بهار آزادی (یا مبلغ [میزان ریالی] وجه نقد) به عنوان مهریه به نرخ روز، به اضافه تمامی خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل).
• تقاضای بدواً رسیدگی و صدور حکم بر اعسار اینجانب از پرداخت هزینه دادرسی.
• تقاضای صدور قرار تامین خواسته از اموال خوانده معادل بهای مهریه قبل از ابلاغ دادخواست به خوانده.

توضیح نحوه تقویم خواسته: در صورتی که مهریه سکه یا وجه رایج باشد، خواهان باید بهای آن را به مبلغی که در صلاحیت دادگاه است، تقویم کند (برای مهریه های تا ۲۰ میلیون تومان در شورای حل اختلاف و بالای آن در دادگاه خانواده رسیدگی می شود). در دادخواست باید قید شود که این تقویم، بر اساس حداقل ارزش ممکن برای تعیین صلاحیت دادگاه است و اصل خواسته، مطالبه به نرخ روز می باشد.

دلایل و منضمات:

• کپی مصدق سند نکاحیه (عقدنامه).
• کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
• استشهادیه اعسار از هزینه دادرسی (شامل امضای دو شاهد مرد مطلع از وضعیت مالی خواهان).
• لیست اموال خواهان (برای اثبات اعسار).
• گواهی عدم شناسایی اموال از اجرای ثبت اسناد (در صورت مراجعه قبلی به ثبت).
• نتیجه اقدامات اجرای ثبت (مانند نامه عدم کفایت اموال).
• در صورت نیاز: گواهی های بانکی، عدم مالکیت خودرو و املاک.

شرح کامل دادخواست:

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]

با سلام و تقدیم احترام،

به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان] فرزند [نام پدر خواهان] به شماره ملی [شماره ملی خواهان] به موجب سند نکاحیه شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد] تنظیمی در دفتر رسمی ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر] به عقد دائم و شرعی آقای [نام خوانده] فرزند [نام پدر خوانده] به شماره ملی [شماره ملی خوانده] درآمده ام. مهریه اینجانب به میزان [تعداد سکه] سکه تمام بهار آزادی (یا مبلغ [میزان ریالی] وجه نقد) [در صورت عندالاستطاعه بودن: به صورت عندالاستطاعه و با شرط استطاعت زوج] تعیین گردیده است.

نظر به اینکه از تاریخ وقوع عقد تا کنون، خوانده محترم از پرداخت مهریه استنکاف ورزیده است، و اینجانب نیز به مهریه خود نیاز مبرم دارم، تقاضای مطالبه آن را دارم. همچنین، قبل از تقدیم این دادخواست، از طریق اجرای ثبت اسناد [نام شهرستان] جهت صدور اجراییه اقدام نمودم که متاسفانه، مطابق گواهی شماره [شماره گواهی] صادره از آن مرجع، [هیچ مالی از خوانده شناسایی نشد / اموال شناسایی شده کفاف مهریه را نمی دهد].

با عنایت به اینکه اینجانب [شغل خواهان] بوده و درآمد و اموالی که کفاف پرداخت هزینه های سنگین دادرسی را بدهد، در اختیار ندارم، مستنداً به ماده ۵۰۴ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۵ قانون حمایت خانواده، بدواً تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر اعسار اینجانب از پرداخت هزینه دادرسی دعوای مطروحه را دارم. همچنین، با توجه به احتمال انتقال اموال توسط خوانده و برای جلوگیری از تضییع حقوق اینجانب، مستنداً به مواد ۱۰۸ و ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته از تمامی اموال منقول و غیرمنقول خوانده، معادل مبلغ مهریه به نرخ روز، قبل از ابلاغ دادخواست و صدور حکم نهایی را دارم.

لذا با تقدیم این دادخواست و دلایل و منضمات پیوست، از محضر محترم دادگاه تقاضای صدور حکم شایسته مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت [تعداد سکه] سکه تمام بهار آزادی (یا مبلغ [میزان ریالی] وجه نقد) به نرخ روز (بر اساس شاخص اعلامی بانک مرکزی) به علاوه تمامی خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل) و خسارت تأخیر تأدیه از زمان مطالبه تا زمان پرداخت کامل، مورد استدعا است.

با تشکر و احترام،

امضاء خواهان

نمونه دادخواست تامین خواسته مهریه (مجزا)

دادخواست تامین خواسته به منظور جلوگیری از انتقال اموال توسط خوانده و تضمین اجرای حکم احتمالی در آینده ارائه می شود. این دادخواست می تواند به صورت مجزا و قبل از دادخواست اصلی مهریه نیز مطرح شود.

توضیح زمان و ضرورت ارائه این دادخواست: این دادخواست در مواردی که خواهان بیم آن را دارد که خوانده اموال خود را برای فرار از پرداخت مهریه منتقل کند، اهمیت می یابد. مستند به ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان می تواند قبل از اقامه دعوی اصلی یا همزمان با آن، تقاضای تامین خواسته کند. این امر تضمین می کند که در صورت صدور حکم قطعی به نفع خواهان، اموالی برای اجرا وجود داشته باشد. بر اساس ماده ۱۱۷ همان قانون، در مواردی که خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد، دادگاه می تواند بدون ابلاغ به طرف مقابل، دستور تامین خواسته را صادر کند.

نمونه دادخواست اعسار از پرداخت اقساط مهریه (از جانب زوج)

این دادخواست از سوی زوج و زمانی مطرح می شود که دادگاه حکم به پرداخت مهریه به صورت یکجا صادر کرده است، اما زوج توانایی پرداخت یکجای آن را ندارد. زوج می تواند با اثبات عدم تمکن مالی خود، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه را بنماید.

توضیح مختصر برای کامل بودن محتوا: اگرچه این مقاله بر دادخواست مهریه و اعسار از هزینه دادرسی از جانب زن تمرکز دارد، اما برای درک جامع موضوع اعسار، لازم است به اعسار از پرداخت اقساط مهریه از سوی مرد نیز اشاره شود. در این حالت، مرد با ارائه لیست اموال، مدارک درآمدی، و استشهادیه شهود، به دادگاه ثابت می کند که توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد و تقاضای تقسیط آن را می کند. دادگاه پس از بررسی، می تواند حکم به تقسیط مهریه و تعیین پیش قسط و اقساط ماهانه صادر کند.

نکات کلیدی و کاربردی برای رفع ابهامات

در ادامه به برخی از سوالات و ابهامات رایج در خصوص مهریه و اعسار از هزینه دادرسی پاسخ می دهیم تا مسیر حقوقی شما روشن تر شود.

هزینه دادرسی مهریه چقدر است؟

هزینه دادرسی مهریه بسته به مبلغ مهریه و مرجع رسیدگی (شورای حل اختلاف یا دادگاه) متفاوت است. دعاوی مالی تا ۲۰ میلیون تومان در صلاحیت شورای حل اختلاف و بالای آن در صلاحیت دادگاه خانواده است. میزان دقیق هزینه دادرسی هر ساله توسط قوه قضاییه اعلام می شود و معمولاً درصدی از مبلغ مهریه (خواسته) است. به عنوان مثال، برای مهریه تا مبلغ ۲۰ میلیون تومان، هزینه دادرسی ۲.۵ درصد و برای مهریه بالای ۲۰ میلیون تومان، هزینه دادرسی ۳.۵ درصد از مبلغ مازاد خواهد بود. این هزینه ها شامل هزینه های ثبت دادخواست، ابلاغ و در صورت لزوم، کارشناسی نیز می شود.

آیا می توان مهریه را بعد از فوت همسر مطالبه کرد؟

بله، مهریه یک حق مالی است و با فوت همسر از بین نمی رود. به موجب ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی، به مجرد وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود و این مالکیت بعد از فوت زن به ورثه وی منتقل می شود. در مورد فوت شوهر، مهریه زن جزو دیون متوفی محسوب می شود و زن می تواند آن را از ماترک (اموال به جای مانده) شوهر خود مطالبه کند. این مطالبه قبل از تقسیم ارث بین ورثه صورت می گیرد. بنابراین، زن می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه، مهریه خود را از اموال باقیمانده شوهر متوفی خود وصول کند. در این صورت، ابتدا باید گواهی انحصار وراثت دریافت شود.

تفاوت حق حبس مهریه و اعسار از هزینه دادرسی چیست؟

حق حبس مهریه: این حق قانونی بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به زن داده شده است. زن می تواند تا زمانی که مهریه عندالمطالبه خود را دریافت نکرده است، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد (مانند تمکین عام و خاص) امتناع کند، مشروط بر اینکه مهریه او حال باشد. استفاده از حق حبس، حق نفقه زن را ساقط نمی کند و مرد همچنان موظف به پرداخت نفقه است. این حق مربوط به رابطه زناشویی و شرایط تمکین است.

اعسار از هزینه دادرسی: همانطور که توضیح داده شد، اعسار از هزینه دادرسی به عدم تمکن مالی خواهان برای پرداخت هزینه های قانونی دادگاه اشاره دارد. این موضوع صرفاً مربوط به مسائل مالی و هزینه های قضایی است و ارتباطی به حق تمکین یا نفقه ندارد. اعسار به فرد اجازه می دهد که بدون پرداخت هزینه ها، دعوای خود را پیگیری کند.

در یک جمله، حق حبس مربوط به تعهدات زناشویی و مطالبه مهریه است، در حالی که اعسار مربوط به هزینه های مالی طرح و پیگیری پرونده در دادگاه است.

مدت زمان تقریبی رسیدگی به دادخواست های مهریه و اعسار چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به پرونده های مهریه و اعسار به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• حجم کاری دادگاه: در شهرهای بزرگ و دادگاه های شلوغ، ممکن است زمان بیشتری طول بکشد.
• پیچیدگی پرونده: اگر پرونده نیاز به تحقیقات بیشتری داشته باشد (مثلاً شناسایی اموال پیچیده باشد یا مرد مدعی اعسار از پرداخت مهریه شود)، زمان بیشتری نیاز است.
• حضور و همکاری طرفین: عدم حضور یکی از طرفین یا عدم ارائه به موقع مدارک می تواند فرآیند را طولانی کند.
• مراحل اجرای ثبت: مراجعه اولیه به اجرای ثبت نیز به زمان کلی اضافه می کند.

به طور کلی، از زمان ثبت دادخواست تا صدور حکم اولیه در دادگاه، ممکن است چندین ماه (معمولاً ۳ تا ۶ ماه) طول بکشد. در صورت تجدیدنظر یا فرجام خواهی، این زمان می تواند به مراتب بیشتر شود. رسیدگی به دادخواست اعسار معمولاً سریع تر است و در همان مراحل اولیه پرونده انجام می شود.

نقش وکیل متخصص در پرونده های مهریه و اعسار چیست؟

پرونده های مهریه و اعسار به دلیل داشتن جنبه های مالی و قانونی پیچیده، نیازمند دانش و تجربه حقوقی بالایی هستند. حضور یک وکیل متخصص خانواده می تواند مزایای بسیاری داشته باشد:

• آگاهی از آخرین قوانین: وکیل از تمامی قوانین و رویه های جدید مطلع است و می تواند راهنمایی های دقیق ارائه دهد.
• تنظیم صحیح دادخواست و لوایح: نگارش صحیح دادخواست، استشهادیه و لوایح دفاعیه، نقش حیاتی در موفقیت پرونده دارد.
• تسریع فرآیند: وکیل با آشنایی به رویه های اداری و قضایی، می تواند از اتلاف وقت جلوگیری کرده و فرآیند را تسریع کند.
• دفاع موثر در دادگاه: وکیل می تواند به بهترین شکل از حقوق موکل خود در جلسات دادگاه دفاع کند.
• مشاوره و راهنمایی: وکیل بهترین راهکارها را متناسب با شرایط خاص موکل پیشنهاد می دهد و او را از سردرگمی نجات می دهد.

با توجه به اهمیت موضوع و حساسیت های قانونی، مراجعه به وکیل متخصص خانواده در پرونده های مهریه و اعسار به شدت توصیه می شود.

اگر زوج مالی نداشته باشد، چه سرنوشتی در انتظار مهریه است؟

در صورتی که زوج هیچ مالی برای پرداخت مهریه نداشته باشد و اعسار او از پرداخت مهریه به صورت یکجا توسط دادگاه پذیرفته شود، دادگاه حکم به تقسیط مهریه می دهد. این بدان معناست که زوج باید مهریه را در قالب پیش قسط و اقساط ماهانه پرداخت کند. مبلغ پیش قسط و میزان اقساط توسط دادگاه تعیین می شود و معمولاً با توجه به توانایی مالی و درآمد زوج مشخص می گردد. اگر زوج اقساط را پرداخت نکند، زن می تواند از طریق اجرای احکام دادگستری، زوج را تحت فشار قرار دهد و در صورت عدم پرداخت، امکان جلب یا اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (زندانی شدن) وجود دارد، البته با محدودیت های قانونی جدید (ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده که سقف ۱۱۰ سکه را برای جلب زندان تعیین کرده است).

آیا دادخواست اعسار همیشه پذیرفته می شود؟

خیر، دادخواست اعسار همیشه پذیرفته نمی شود و دادگاه ممکن است آن را رد کند. شرایط رد دادخواست اعسار عبارتند از:

• عدم اثبات عدم تمکن مالی: اگر خواهان نتواند به درستی و با ارائه مدارک کافی، عدم تمکن مالی خود را اثبات کند.
• کشف اموال پنهان: اگر دادگاه یا طرف مقابل (خوانده) بتواند ثابت کند که خواهان دارای اموال یا درآمدی است که اظهار نکرده است.
• شهادت دروغ شهود: در صورت اثبات اینکه شهود به دروغ شهادت داده اند یا از وضعیت مالی خواهان آگاهی کامل نداشته اند.
• عدم تناسب بین هزینه ها و وضعیت مالی: اگر دادگاه تشخیص دهد که هزینه های دادرسی در مقایسه با وضعیت مالی خواهان، آنقدر سنگین نیست که او را معسر تلقی کند.

در صورت رد دادخواست اعسار، خواهان باید هزینه های دادرسی را پرداخت کند تا پرونده اصلی او ادامه یابد.

نتیجه گیری

مطالبه دادخواست مهریه و اعسار از هزینه دادرسی، فرآیندی چندوجهی است که آگاهی از قوانین، مراحل و جزئیات آن برای احقاق حقوق، امری حیاتی است. از مراجعه اولیه به اداره اجرای ثبت گرفته تا طرح دادخواست در دادگاه خانواده و درخواست اعسار از هزینه دادرسی، هر گام نیازمند دقت و شناخت کافی است. پیچیدگی های حقوقی این مسیر، به ویژه با توجه به تغییرات قانونی و لزوم اثبات عدم تمکن مالی در اعسار، اهمیت مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص را دوچندان می کند. با دانش کافی و بهره گیری از راهنمایی متخصصین، می توان چالش های این مسیر را با اطمینان بیشتری پشت سر گذاشت و به بهترین نتیجه ممکن دست یافت.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه دادخواست مهریه و اعسار از هزینه دادرسی، همین حالا با ما تماس بگیرید.