خاورمیانه؛ نظم جدید از درون آشفتگی؟

حمله 7 اکتبر با همه تعاریف مثبت و منفی خود، بستری را ایجاد کرد که واشنگتن می تواند از آن در خدمت اهداف استراتژیک خود در منطقه استفاده کند و موقعیت هژمونیک خود را در جامعه بین المللی تقویت کند. این در شرایطی است که جنگ اوکراین در حال تبدیل شدن به یک منطقه «رقابت» یا «جنگ» با روسیه بدون چشم انداز روشن است. آینده درگیری کنونی در خاورمیانه ممکن است برای جنگ اوکراین تعیین کننده باشد.
گفتن؛ جنگ ها هویت و جوهر خود را در جایی در میانه راه از دست می دهند. اکنون این وضعیت شامل روندی می شود که جنگ غزه را آغاز کرد. همه طرف ها، عمدتاً احزاب فلسطینی، گروه های مقاومت، دولت های منطقه ای و همچنین آمریکا، اروپا، اسراییل و در درجه اول جامعه بین المللی، نگرش های جدید و بدیع را نسبت به تحولات جاری نشان می دهند. این موقعیت ها تا قبل از 7 اکتبر 2023 یا غیرممکن یا دور از ذهن بودند. پیش از این تاریخ، چگونه تصور می شد که حماس، جهاد اسلامی، حزب الله لبنان، حوثی های یمن، گروه های عراقی و برخی دولت های حامی مقاومت، توافق آتش بس دایمی با اسراییل را شرط پایان دادن به درگیری های خونین کنونی اعلام کنند. آیا این شرط جز به رسمیت شناختن دولتی که همیشه به عنوان اشغالگر سرزمین فلسطین – حتی به نوعی و زیر پوست – به رسمیت شناخته شده است، معنای دیگری دارد؟ آیا پذیرش ایده دو کشور یا تلاش حماس برای باقی ماندن در ساختار سیاسی آینده غزه به معنای پذیرش حاکمیت واقعی بر دو سرزمین است که یکی از آنها توسط اسراییل اشغال و تاسیس شده است و حاکمیت. فلسطین در کرانه باختری و غزه؟ آیا تحقق چنین وضعیتی به معنای پایان هدف آزادسازی فلسطین از اشغال خواهد بود؟
آرمان سازی آزادی فلسطین از اشغال، هدف اصلی است که واشنگتن، تل آویو، دولت های محافظه کار عربی، اروپا و برخی از دولت های جامعه بین المللی همواره آن را دنبال کرده اند. بنابراین، روند کنونی در روابط طرف های درگیر در جنگ غزه، در نهایت راه حلی در انجام این توافق ارایه می دهد؟ در این زمینه می توان گفت که منطقه خاورمیانه با چشم اندازی متفاوت از گذشته مواجه است. این دیدگاه بر نوع و ماهیت نقش ایفای هر یک از بازیگران منطقه تاثیر خواهد گذاشت.
شواهد نشان می دهد که اوضاع به گونه ای در حال توسعه است که همه طرف ها بر روی یک رویکرد مشترک برای غلبه بر بحران کنونی در خاورمیانه توافق دارند یا باید به توافق برسند. در این صورت آمریکا به دو هدف خود خواهد رسید: اول. ثبات موضع اسراییل و خنثی سازی گروه های مقاومت در تاثیرگذاری بر تحولات منطقه. دومین؛ کمک به تقویت موقعیت هژمونیک جهانی ایالات متحده آمریکا و تبدیل آن به یک نیروی منحصر به فرد در عرصه بین المللی. این وضعیتی است که به ویژه روسیه، چین و برخی از دولت های مخالف واشنگتن نمی خواهند.
افراط گرایان اسراییلی دیگر مخالفان رویکرد مورد نظر واشنگتن هستند. به گفته آنها، آنها شرایط کنونی را فرصتی طلایی برای سرکوب برای همیشه آرمان «نجات فلسطین» و حتی افزایش گسترش قلمرو خود می دانند. تیری دژاردن، نویسنده کتاب معروف «صد میلیون عرب» نقل قولی دارد. او می نویسد: «یک صلح واقعی صهیونیسم را نابود خواهد کرد. اسراییل شعار موفقی در خطر صلح است.
اسراییل زندگی خود را در بحران و با شعار امنیت می گذراند. این نقطه اصلی اختلاف بین دولت افراطی بنیامین نتانیاهو و دولت جو بایدن است. اگرچه دولت نتانیاهو امیدوار است که «دونالد ترامپ» امسال دوباره انتخاب شود، اما در رویکردی که واشنگتن همواره در قبال خامویان دنبال کرده و ادامه می دهد، تفاوتی وجود ندارد. بنابراین، دیر یا زود، تل آویو نیز به این روند خواهد پیوست، زیرا دولت های عربی این روند را تشویق می کنند. افراط گرایان اسراییلی معتقدند یا تشویق می کنند که تهدیدات نظامی در خاورمیانه همیشه آنقدر واقعی هستند که می توانند باور کنند. اسراییل نمی خواهد این آب را به راحتی از دست بدهد.
در عین حال مهم ترین دغدغه دولت های عربی و به ویژه دولت های نفتی در این درگیری، دفاع از خود است. ادامه جنگ در چارچوب آرمان گرایی سنتی در خاورمیانه می تواند منجر به کاهش درآمدهای نفتی و در نتیجه خطر بی ثباتی شود.
به این ترتیب، استراتژی واشنگتن و متحدانش خنثی کردن هرگونه تفکر هژمونیک آرمانی در خاورمیانه است. چیزی که به طور کلی در بین مردم این منطقه قابل قبول نیست.
حمله 7 اکتبر حماس به اسراییل تبدیل به نقطه عطفی در خاورمیانه شد که می خواهد با ایجاد نظمی جدید از بحران و هرج و مرج آینده این منطقه را رقم بزند. اما آیا همه چیز مطابق آنچه واشنگتن می خواهد پیش خواهد رفت؟ رویدادهای پیش بینی نشده همیشه مانع اصلی در پیگیری استراتژی های کلان هستند.